विचार/दृष्टिकोण

सत्ता टिकाउन किन खोज्छन् भारतकै आशीर्वाद ?

नेपालका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ चार दिवसीय भ्रमण सकेर गत शनिबार स्वदेश फिर्ता भएका छन् । भारत नेपालबिच सदियौँदेखि सामाजिक, सांस्कृति, धार्मिक सम्बन्ध रहिआएको छ । दुई देशबिच साझा मूल्य...

हाम्रो सम्प्रभुता कता जाला ?

काशी हिन्दु विश्व विद्यालयमा विद्यावारिधि पढाउँदा मेरा गुरु भन्थे, भारत स्वतन्त्र भएपछि बनेको पहिलो निर्वाचित सरकारका उपप्रधान तथा गृहमन्त्री बल्लभभाइ पटेलले सिक्किम, भुटान र नेपाललाई भारतमा समाहित गर्नुपर्दछ भन्ने प्रस्ताव...

भैँसीपूजा, भैँसी उपहार र मोदी चतुर्‍याइँ

यतिखेर खासगरी सामाजिक सञ्जालमा बहस र व्यंग्यको विषय बनेको देखिन्छ, ‘प्रचण्डले गरेको भैँसी पूजा ।’ के यो चर्चा सत्य हो ? के साँच्ची नै प्रचण्डले भैँसी पूजा गरेकै थिए ? ...

जातको जरो र ज्वरो : तपाईंको जात बाँचिरहेछ कि मर्‍यो ?

हिन्दु समाजमा विद्यमान जात व्यवस्थाका तीनवटा विशेषता छन्– भोजन, विवाह र पेसा । यी तीनवटा कर्मका केही नियम थिए र छन्, त्यसकै आधारमा जात वा वर्ण व्यवस्था स्थापना गरिएको थियो...

कोशी प्रदेश : जनादेशको अपमान

गएको फागुन १७ गते प्रदेश नं १ को प्रदेश सभाको दुई तिहाइभन्दा बढी (८२ प्रदेश सांसद) को अनुमोदनमा प्रदेशको नामकरण कोशी भयो । त्यसयता लगत्तै भएका आन्दोलनमा एक जना आन्दोलनकारी...

नेपाली राजनीतिमा पुँजीवादी विचारधाराको प्रभाव

२०औँ शताब्दीको अन्त्यसम्म विश्वका ६४ भन्दा बढी राष्ट्रहरूमा साम्यवाद कायम थियो । १८७१ को अक्टोबर क्रान्तिपछि निकै प्रभाव जमाएको यो व्यवस्थाले विश्वलाई नयाँ राजनीतिक व्यवस्थामा पुर्‍याएको थियो । तथापि १९औँ...

गरिब बेरोजगारलाई राज्यले तलब किन नदिने ?

नेपाललाई लोककल्याणकारी राज्य घोषणा गरिएको छ । मुलुकका सबै राजनीतिक दलका नेता गरिब, सुकुमबासी र बेरोजगार जनताको पक्षमा रहेको दाबी गर्छन् । गरिबी र बेरोजगारी समाधान हुने सरकारी आर्थिक नीति...

गणतन्त्रको चीरहरण गर्दै नेताहरू

विश्वमा अभ्यास गरिएको प्रजातान्त्रिक व्यस्थाको उत्तम नमुना लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई मानिन्छ । जनताले मतदानमार्फत् गर्ने फैसलालाई सर्वाधिक महत्त्व दिइने र जनतालाई नै सार्वभौम मान्ने व्यवस्था लोकतान्त्रिक गणतन्त्र हो भन्ने आम विश्वास...

जनताको अदालतमा न्यायालयको फैसला

जेठ त्यसै पनि उखरमाउलो गर्मीको महिना हो, जुन हामी अहिल्यै महसुस गर्दैछौं । तर जेठलाई सम्झिने अरु पनि कारण छ । राजा वीरेन्द्रको वंशविनाश, जसलाई हामी राजदरवार हत्याकाण्ड भन्ने गरेका...

बृहत् समाजवादी शिविर निर्माणको बहस

गत वैशाख ९ गते नेपालका कम्युनिष्ट पार्टीहरुले कम्युनिष्ट पार्टी स्थापना दिवसको ७५ औं वर्षगाँठ मनाएका छन् । यो अवसरमा कम्युनिष्ट पार्टीहरुले आ–आफ्नो सापेक्षतामा अन्तरक्रिया, गोष्ठी, भेला, आन्दोलनको चर्चापरिचर्चा, खुलामञ्चमा जनप्रदर्शनसहित...

अर्थराजनीति र प्रशासन पुनर्संरचनाको आवश्यकता

केही समयअघि संयुक्त अरब इमिरेटको दुबईमा सम्मपन्न भएको वल्र्ड गभर्नमेन्ट समिटमा आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) को विकासले मानव सभ्यतामाथि सङ्कट ल्याएको विश्वका सहभागी विज्ञहरूले चिन्ता व्यक्त गरे । एआईको विकासले विश्व...

चखुवा भोटिङ ट्रेन्ड : एजेन्डाप्रति नै मतदातामा दिग्भ्रम

नेपाली राष्ट्रिय राजनीतिमा नयाँ, स्वतन्त्र र युवाको लहर चलेको छ । भर्खरै सम्पन्न उपनिर्वाचनमा अभिव्यक्त मतपरिणामलाई नियाल्दा यसको पुष्टि भइरहेको छ । यसबाट मतदाताले टेस्टेड पार्टी र नेताभन्दा नयाँ र...

भ्रष्टाचारमा जनताको निगरानी : को, कसरी, यति छिटो धनी भयो ?

भ्रष्टाचारको विरोध तथा पारदर्शिता, निष्ठा र जवाफदेहिताको पक्षमा काम गर्दै आएको ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेसनलको रिपोर्ट अनुसार, विश्वमै धेरै भ्रष्टाचार हुने मुलुकमध्ये नेपाल गत वर्षभन्दा अझ चार स्थान तल झरेको छ ।...

एमालेमा युवाको अवस्था र अबको भूमिका

एउटा भनाइ छ, ‘यदि असल मानिस राजनीतिमा सहभागी नहुने हो भने उनीहरू खराब मानिसबाट शासित हुनुपर्छ ।’ आजको समाजलाई अग्रगमनतर्फ लैजाने मुख्य माध्यम राजनीति हो, अर्थात् वर्तमान परिवेशमा राजनीतिविना न...

लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको पन्ध्रौँ वर्ष : कति लोकतान्त्रिक ?

प्रत्येक दिनजसो माइतीघर मण्डलामा धर्ना दिनेको नयाँ नयाँ समूह नयाँ नयाँ मुद्दा बोकी आएका हुन्छन् । प्रश्नहरू असरल्ल छन् । कुन कुन मुद्दालाई लिएर काठमाडौंको मण्डलामा धर्ना दिने अथवा प्लेकार्ड...

नेतृत्वले आत्मसमीक्षा र आलोचना नगर्ने हो भने ‘गणतन्त्र’ जोगिँदैन !

नेपालमा लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा भएको १५ वर्ष बितेको छ । २०६५ जेठ १५ गते संसद्बाट राजतन्त्रको अन्त्यको घोषणासँगै मुलुकमा सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा गरिएको थियो । लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको घोषणा नेपाली ...

‘हामीले घोषणा गरी बक्सेका छौँ’ भन्ने खालको होइन आजको संविधान

सर्वप्रथम संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापनार्थ भएका क्रान्तिकारी आन्दोलन र युद्धका क्रममा आफ्नो जीवनको बलिदान गर्ने महान् सहिदप्रति हार्दिक श्रद्धासुमन तथा बेपत्ता योद्धा र घाइते योद्धाहरूमा सम्मान व्यक्त गर्दछु । जनयुद्ध,...

‘संसद्‍मा राजसंस्थाका पक्षमा आवाज उठ्दा रास्वपालाई राम्रो लाग्दैन’

संविधानले जुन राजनीतिक व्यवस्था ग्यारेन्टी गरेको छ, ती सबैमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) प्रतिबद्ध छ । हामीले पार्टी स्थापना गरेदेखि पार्टीको विधिवत महाधिवेशन गर्न पाएका छैनौँ र पार्टीको दस्तावेजीकरण गर्न...

नेता र तिनका श्रीमती–छोराछोरीबीच देश लुट्न तँछाड–मछाड

राजाको आडमा पञ्चहरूले भ्रष्टाचार, घुसखोरी र कमिसनको जालोमा पारेर जनतालाई दुःख दिए, अन्याय र अत्याचारको जाँतोमा पिसेर जनताको रगत पसिनामाथि शोषण गरे । बोल्ने, लेख्ने, विचार व्यक्त गर्ने, विचार रोज्ने...

राष्ट्रियतामा सौदाबाजी

२०१६ को डिसेम्बर ३१ मा भुटानी शरणार्थीलाई अमेरिका लाने कुरा शरणार्थीसम्बन्धी उच्च आयोगले बन्द गरेको भनिसकेको थियो । त्यसकारण यो कार्यदल किन गठन भयो, कसको आदेशमा भयो ? पहिलो विन्दु...

नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणले उब्जाएका प्रश्न

नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डले तीन करोड नेपालीको मनमस्तिष्कमा अभूतपूर्व उद्वेलन पैदा गरेको छ । हिजोको दिनमा नायकका रूपमा चिनिएका र पुजिएका केही नेता र नोकरशाहहरू खलनायक साबित भएका छन् ।...

लाल आयोगको प्रतिवेदन गोप्य राख्नुको रहस्य

सञ्चार माध्यम र विभिन्न छापाबाट प्राप्त सूचनाका आधारमा के भन्न सकिन्छ भने यही जेठ १५ गते गणतन्त्र दिवसका अवसरमा नागरिक उन्मुक्ति पार्टीका नेता रेशम चौधरी जेलबाट रिहा हुनुहुनेछ । उच्च...

यक्ष प्रश्न: नेपालको विश्वसनीयता अब कसरी पुनर्बहाली गराउने ?

समय समयको बोली भन्छन् । नेपालमा समयले बेला मौकामा बोलेकै छ र अचिन्त्य परिणामहरू दिएको पनि छ । तर अहिलेको समयको बोली नेपालका लागि लाजमर्दो छ । तर जे...

कस्तो होला कर्ण बिनाको महाभारत ?

“जिस भजनमे रामका नाम ना हो, उस भजनको गाना हि नही चाहिए जिस जगहमे अपना नाम ना हो, उस जगहमे जाना हि नही चाहिए” प्रवासमा बस्दा मेरो निवास बाहिर...

के छ भ्रष्टाचारको वास्तविक कारण ?

पछिल्लो नेपाली राजनैतिक घटनाक्रम अन्तरगत नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डले सर्वाधिक चर्चा पाएको छ । हुन त यस्ता काण्ड नेपाली समाजमा नयाँ भने होइन । विगतमा पनि यस्ता धेरै काण्ड तपाईं...

पर्यटक बसस्टपमा शौचालय खोई ?

पर्यटकीय केन्द्र ठमेलनजिकैको सोह्रखुट्टेबाट पोखरा र चितवनका लागि पर्यटक बस चल्ने गर्छन् । ती ठाउँमा बसबाट यात्रा गर्न चाहने पर्यटकका लागि उपत्यकाका ट्राभल्स एजेन्सी र होटलले यिनै बस बुक गरिदिएका...

टीकापुर घटना: न्यायको खातिर लामो संघर्ष

टीकापुर घटनाबारे सर्वोच्च अदालतले अन्तिम फैसला यही जेठ २ गते दियो । त्यसको विस्तृत नोट तीन गते सार्वजनिक भएपछि राजनीति तातेको देखिन्छ । नक्कली भुटानी प्रकरण मुद्दाले राजनीतिलाई तताएको समयमा...

चाकडी गर्ने र चाकडी माग्ने दुवै संगठनका शत्रु

हाकिममा हुँदै नभएको गुणको प्रशंसामा लामो माला गाँस्नु चाकडी हो । अझ स्पष्ट रूपमा, भविष्यमा अनुचित लाभ लिने हेतुले हाकिमले गलत काम गरेको अनुभूति हुँदाहुँदै सो कामलाई सही हो भनी...

नक्कली शरणार्थी काण्ड : अमेरिकाले पनि गर्ला त छानबिन ?

अहिले सर्वाधिक राष्ट्रिय चासो र सरोकारको विषय बनेको छ नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण । यो घटनाको विषय केही महिना अगाडिदेखि बाहिर आएको हो । यो विषयमा दोषी देखिएकालाई कानूनी दायरामा...

रेशम चौधरीको फैसला र न्याय प्रणालीमाथिको विश्वास

विचारका दृष्टिले रेशम चौधरी एक राजनीतिक कार्यकर्ता तथा नेता हुन् । विगतमा यिनी खेलाडी थिए, रेडियो प्रस्तोता थिए, राम्रो सङ्गीतकार र गीतकार थिए; अहिले पनि छन् । उनको पुस्तक लेखक...

परिवारवादले राजनीतिमा ल्याएको क्षयीकरण

महाभारतमा राजा भरतलाई एक महाप्रतापी र राष्ट्रवादी राजाको रुपमा प्रस्तुत गरिएको छ । राजा भरत कुरु वंशका आदि पुरुष राजा दुष्यन्त र ऋषि पुत्री शकुन्तलाका छोरा थिए । भरतका ९...

भ्रष्टाचारको जरो राजनीतिमा हुन्छ

नक्कली भुटानी शरणार्थीको विषयलाई फरक ढङ्गले हेर्नुपर्छ । अहिले भइरहेको भ्रष्टाचार भनेको पावरमा हुनेले आफ्नो शक्तिलाई समाजको हितका लागि, राज्यका हितका लागि नभएर आफ्नो हितका लागि दुरुपयोग गरेको छ ।...

कृषि जैविक विविधता संरक्षणमा सामुदायिक बिउ बैंकको भूमिका कति ?

नेपालजस्ता अल्पविकसित देशहरू विशेषतः जलवायु अनुकूलनका वैकल्पिक प्रविधिको कमीका कारण उच्च जोखिममा परेको पाइन्छ । समग्रमा अध्ययन गर्दा महिला, आदिवासी, जनजाति तथा अन्य सीमान्तकृत जनसमुदायहरू, जो विकासको मूल प्रवाहबाट वञ्चितमा...

माननीय गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठज्यूलाई खुला पत्र

माननीय गृहमन्त्रीज्यू, जय नेपाल ! यहाँले गृह मन्त्रालय सम्हालेपछि सुराकी परिचालनका नाममा गोजी भर्ने परम्परालाई अन्त्य गर्ने घोषणा गर्नुभएको छ । हिजो सूचना संकलन अर्थात् सुराकी परिचालनका नाममा मनोमानी...

खर्चिलो सामाजिकीको अनुकरण र अनुसरणले समाज कता जाँदै छ ?

इतिहासलाई नियाल्दा मान्छेकै निरन्तर श्रममा समाजको रचना भएको देखिन्छ । यसकारण मानिसद्वारा गरिने सबैखाले श्रमको उपज नै आजको विकसित र प्रविधिमैत्री समाज हो । वस्तुतः मानिस सामाजिक प्राणी हो ।...

संघीयता मात्रै दोषी हो ?

संघीयता भनेको राज्यको शक्तिको अधिकारको विभाजन हो । नेपालजस्तो बहुजातीय, बहुभाषिक एवं विभिन्न सांस्कृतिक समूह भएको देशमा एकात्मक शासन प्रणालीले सबै जाति, वर्ग, क्षेत्र एवं सम्प्रदायलाई समेट्न सकेन । उनीहरूको...

अव्यवस्थित सार्वजनिक कार्यक्रमलाई व्यवस्थित गर्ने कसरी ?

शिलान्यास, उद्घाटन वा अन्य कुनै सार्वजनिक कार्यक्रमको आयोजना हाम्रो समाज र हाम्रा नेताको दैनिकी नै बनिसकेको छ । दिनहुँ राजनीतिक दल, भ्रातृ सङ्गठन, सामाजिक संघ–संस्था र सरकारी संस्थाका कार्यक्रम हुन्छन्...

जेलबाट रेशम चौधरीको लेख : मलाई मृत्युदण्ड स्वीकार्य छ !

अन्ततः मैले न्याय पाइनँ । कसरी पाउँछु न्याय ? थारूले न्याय पाएको इतिहास नै कहाँ छ र ? अधिकांश थारूहरूलाई हार प्रमाणीकरणको लालमोहर लगाउने नै न्यायालय हो । करिब ४...

संसद्को सार्वभौम अधिकार र संवैधानिक राष्ट्रपतिको भूमिका

नेपालमा कस्तो राजनीति प्रणाली हुने भन्ने लडाइँ सुरु भएको ७० वर्षभन्दा बढी भइसक्यो । बल्लबल्ल अहिले हामीले संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रसहितको संसदीय व्यवस्थाको टुंगो लगाएका छौँ । २०७२ मा जारी संविधानलाई...

कर्नाटक निर्वाचन : भाजपाको ओरालो यात्रा, विपक्षीको घेरामा !

भारतीय जनता पार्टीले सन् २०२४ को आमचुनाव जित्ला ? के नरेन्द्र मोदीको फेरि तेस्रोपटक सत्तारोहण होला ? यी प्रश्नमा भारतभित्र मात्र नभई अमेरिका, चीन, रुस, नेपाललगायत सबैतिर गम्भीर चासो छ...

दुर्गा प्रसाईंको बीएण्डसी मेडिकल कलेजमा एमबीबीएस पठनपाठनको तयारी

सडकमा शव राखेर विरोध प्रदर्शन, सहमतिपश्चात् खुल्यो यातायात

अरुण नदीमा पूजा गर्ने क्रममा एक जना बेपत्ता

सहकारी अनुसन्धानका लागि ‘आर्थिक अनुसन्धान ब्यूरो’ आवश्यक

रोजगारीको माग गर्दै मधेस प्रदेशका शहीद परिवारको प्रदर्शन

कर दिवस : जनकपुरमा उत्कृष्ट चार उद्योग सम्मानित

मधेसमा वडाध्यक्षका लागि घर-घर पुगेर भोट माग्दै विश्वप्रकाश

नगराइनकाे नगरसभा नहुँदा शिक्षक तथा कर्मचारीले तलबसमेत पाएनन्

मुग्लिङ-नारायणगढ सडकको पाँचकिलो नजिकै माईक्रो बस दुर्घटना

पिकनिक गएर फर्कंदै गरेको स्कुल बस दुर्घटना, २८ जना घाइते

सरकारको लगानी उत्पादनसँग जोडेर अघि बढ्नुपर्छ : सभापति बानियाँ

शल्यचिकित्सक समाजको चौधौँ राष्ट्रिय सम्मेलन पोखरामा

आँधीमूलको कृत्रिम तालमा डुङ्गा शयर

सार्क मुलुकका पर्यटकको आकर्षण बन्दै ‘हट एयर बेलुन’

धान फल्ने खेतमा लगाएको सुन्तलाबाट दश लाख आम्दानी

नवलपरासी जिल्ला प्रहरी कार्यालयभित्र पुस्तकालय

लुम्बिनीलाई मुक्तिनाथसँग जोड्यो कालीगण्डकी करिडोरले

लुम्बिनीमा हजार गुम्बा विहारको उद्घाटन

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह आज लुम्बिनी आउँदै

निर्धक्क भएर व्यवसायमा लगानी गर्न मुख्यमन्त्री आचार्यको आग्रह

सडक पूर्वाधारमा कर्णाली : ६ वर्षमा १५६.७६ किलोमिटर सडक कालोपत्रे

स्याउ किसानसँग मुख्यमन्त्री : किसानका गुनासै गुनासा, सक्दो सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता

कर्णालीको विकासका लागि सहकार्य हुनुपर्छ : मुख्यमन्त्री कँडेल

यसरी गर्न सकिन्छ कर्णालीमा सडक दुर्घटना न्यूनीकरण

कञ्चनपुरको कलुवापुरमा बस दुर्घटना हुँदा ३१ जना घाइते

राजस्व कार्यालयमा कर्मचारी नहुँदा सेवाग्राही मर्कामा

सात लाख बढीको भन्सार छलीको समान बरामद

२० वर्षदेखि सुकुम्बासीको प्रश्न : जग्गा कहिले पाइन्छ ?

पाँच महिनामा ५५ गर्भवती र सुत्केरीको उद्धार

ला लिगामा बार्सिलोनालाई धक्का, सेल्टा भिगोले बराबरीमा रोक्यो