विचार/दृष्टिकोण

भानुभक्तले रामायण नेपालीमा किन अनुवाद गरे ?

शिक्षा, उपदेश र धार्मिक संस्कारका दर्पणका रूपमा रहेका आदिकवि भानुभक्त आचार्य विशेषता नै विशेषताले भरिएका व्यक्ति थिए । हजुरबुबा श्रीकृष्ण आचार्य प्रख्यात विद्वान् व्यक्ति थिए । उनकै छत्रछायामा हुर्केका कविले...

चुनावमा उम्मेदवार बन्नेको लर्को, चुनावपछि बेपत्ता

चुनाव लड्ने सबैको प्रजातान्त्रिक हक हो । आवश्यक संवैधानिक र कानुनी योग्यता पुगेका व्यक्ति जो जतासुकै प्रतिस्पर्धा गर्न पाउँछन् । त्यसैले स्थानीय, प्रदेश र सङ्घीय निर्वाचनमा थुप्रै व्यक्ति स्वतन्त्रदेखि पार्टीको...

बिमस्टेक कतै सार्कजस्तै दुर्बल बन्दै त छैन ?

सन् १९६० देखि २००० को अवधिमा विश्व रंगमञ्चमा विभिन्न किसिमका बहुपक्षीय, क्षेत्रीय मञ्चहरू स्थापनाको लहर चल्यो । दक्षिणपूर्वी एसियामा आसियान, पश्चिम युरोपमा ईयु, उत्तर अमेरिकामा नाफ्टा स्थापना भए । ...

स्थानीय सरकार : कति शासक, कति विकास ?

सङ्घीयता कार्यान्वयनका क्रममा एक कार्यकाल पूरा गरी दोस्रो कार्यकालको एक वर्ष पूरा गरे स्थानीय सरकारले तर आमजनताको भरोसाको केन्द्र बन्नै सकेनन् । स्थानीय सरकार भनेको सेवा प्रदायक निकाय भनेर आम...

सोचे जस्तो हुन्न जीवन...

‘सोचे जस्तो हुन्न जीवन...’ बोलको गीत सुन्दै गुनगुनाउँदै हामी आएका हौँ । यो गीत बालुवाटार (ललिता निवास) प्रकरणका विवादित पात्र पूर्वसचिव दिनेश अधिकारीले रचना गरेका हुन् । गीतले जस्तो बोलेको...

समाजवाद निर्माणका आधार र हाम्रो कर्तव्य

अहिले नेपालको राजनीतिमा सबैभन्दा बढी चर्चित, स्थापित र बढी प्रयोग गरिने शब्द समाजवाद हो । नेपालको संविधानदेखि समकालीन सबै राजनीतिक दलहरू समाजवादको रटानबाट थाक्दैनन् । पछिल्लो पटक आधा दर्जनभन्दा बढी...

नीति–नियमहरू अपहरणमा परेको सूचना

नीति–नियमहरू मानव सिर्जित हुन्, तथापि बेलाबेला नेता प्रमुख कि नीति भन्ने सवाल उठ्ने गर्छ । नीति–नियमहरू जति नै राम्रा बनाइए पनि कार्यान्वयन गर्ने तहमा गलत प्रवृत्ति बोकेका नेता तथा व्यक्ति पुगे...

विश्व परिवेशमा २१औँ शताब्दीको समाजवाद

सन् १९९० ताका तत्कालीन सोभियत संघ र पूर्वी युरोपका देशमा रहेको साम्यवादी मोडेलका शासन व्यवस्था असफल भएपछि समाजवादी तथा साम्यवादी लहर र शासन व्यवस्थामा प्रश्न चिह्न लाग्यो । यो...

एक अधुरो सपना : गेटा मेडिकल कलेजको, लक्ष्य विश्वविद्यालयको !

१२ वर्ष अघिको कुरा हो । एमाले नेता राजेन्द्रसिंह रावलसँग चिया गफका क्रममा निर्माणाधीन सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालय (सुपवि)को बारेमा बहस भएको थियो । देशविदेशमा ख्याति कमाएको सिद्धनाथ विज्ञान क्याम्पसलाई सुदूरपश्चिम विश्वविद्यालयमा...

के नेताहरू साँच्चिकै ‘स्टन्ट’ गरिरहेछन् ?

यही असार १५ गते चितवन पुगेका केपी ओली रोपाइँमा सहभागी हुँदाको क्षण सामाजिक सञ्जालमा निकै भाइरल भयो । कैयौँले अनेक ट्रोल बनाए । वरिष्ठ गीतकार राजेन्द्र थापाले आफ्नो फेसबुकमा ओलीको...

हरिभन्दा माथि गुरु

हामीले गुरुलाई परमात्माभन्दा माथिको आदर दिएका छौँ । भक्त सहजो वाई जो चरणदासकी शिष्या थिइन्, उनले गुरुको स्तुतिमा गाएकी छन् — ‘राम तजूं पर गुरु न विसारु, गुरु के...

भ्रष्टाचारविरोधी कामसँग डराएर सरकार ढाल्ने ?

पछिल्लो समय सरकार परिवर्तनको अलि बढी नै चर्चा–परिचर्चा हुन थालेको छ । गुणदोष जे भने पनि यो संसदीय प्रणालीको आधारभूत चरित्र हो । संसदीय शास्त्रीय परिभाषामा कुनै पनि पार्टी वा...

कोशी प्रदेश पुनः नामकरण आन्दोलन : भारतको मणिपुरबाट सिक्ने कि ?

२०७९ फागुन १७ गते प्रदेश १ को नामकरण ‘कोशी प्रदेश’ राख्ने प्रदेश व्यवस्थापिका संसद्को बहुमतले निणर््ायपछि असन्तुष्टि जनाउँदै पहिचानवादीले आन्दोलन गर्दै आइरहेका छन् । यो बीचमा प्रहरी दमनबाट एक आन्दोलनकर्मीको...

किन बन्दै छ समाज अराजक, किन बढ्दै छ राजनीतिक अस्थिरता ?

सामन्तवादी चरणबाट पुँजीवादी चरणमा भर्खरै प्रवेश गरेको छ, नेपाली समाज विकास क्रमको चरण । जहाँ हिजोका प्रतिबन्धित जीवन र साँघुरा विचार आज स्वतन्त्र र फराकिला बन्दै छन्, जुन समाज विकासका...

नागरिक विदेश पलायन हुँदै छन्, नेताले कोमाथि शासन गर्न खोज्दै छन् ?

माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले उपेन्द्र यादव, माधवकुमार नेपाल र नेत्रविक्रम चन्दका पार्टीहरूलाई समावेश गरेर समाजवादी मोर्चा, नेपाल गठन गरेपछि राष्ट्रिय राजनीतिमा थप तरंग उत्पन्न भएको छ ।...

जलवायु परिवर्तन र धानको खाद्यसत्तामा सङ्कट

आज असार १५ । हरेक वर्ष उत्पादन, उत्पादकत्वलाई प्रोत्साहन गर्न र किसानको मनोबल उच्च बनाई श्रमको सम्मान गर्ने उद्देश्यले कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयले २०६१ सालदेखि असार १५ गते धान दिवस...

उपनिवेश अभ्यास : समुद्र र संस्कृतिका माध्यमबाट साम्राज्य

उपनिवेशसँग सम्बन्धित गतिविधिको लामो इतिहास छ । अहिले हामीसँग विशेषतः युरोपेली उपनिवेशका आर्थिक, सामाजिक अनि सांस्कृतिक आयाम बुझ्न प्रयत्न गरिएका थुप्रै सामग्री छन् । उपनिवेश र साम्राज्य एक अर्कासँग नजिकैको...

पठन संस्कृतिको विकास कसरी गर्ने ?

एक अनलाइनमा छापिएको ‘पठन संस्कृतिमा कमी : अल्पज्ञानी बन्दै छ नेपाली समाज’ शीर्षकको लेखबाट मैले निकै प्रतिक्रिया पाएँ । ५५ जना पाठकले त मलाई हवाट्सएप, मेसेन्जर, भाइबरमार्फत आग्रह गरे —...

समाजवादी मोर्चा र वाम प्रगतिशील युवाको प्रमुख दायित्व

नेपालको राजनीतिक परिवर्तनका आन्दोलनमा युवाहरूले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन् । निरङ्कुश राणा शासनविरुद्ध, पञ्चायत र राजतन्त्रविरुद्ध युवाले खेलेको भूमिका जति बखान गरे पनि कम हुन्छ । नेपालको प्रगतिशील युवा...

काङ्ग्रेस, एमाले, माओवादी लगायत पार्टी कुन समाजवादका पक्षधर हुन् ?

विशेषतः साम्यवाद, समाजवाद र वैज्ञानिक समाजवाद यस्ता विचारधारा हुन्, जो सामन्तवाद, उदारवाद र पुँजीवादको विरोधी छन् । पुँजीवाद र उदारवादसँग साम्यवाद र समाजवादको सम्बन्ध सधैँ द्वन्द्वात्मक हुन्छ, तर साम्यवाद र...

सुगौलीसन्धिपूर्व सीतामढी पनि नेपालमै पर्थ्यो

त्रेता युगमा मिथिला एउटा सम्पन्न, दार्शनिक तथा धार्मिक राज्य थियो । आर्य वंशीय राजा निमिद्वारा स्थापित यो राज्य पछि मिथिलाको नामबाट प्रसिद्ध भयो । ऋषि मुनिको श्रापबाट मृत्युवरण गरेका निमिको...

सेलिब्रेटीहरूको पार्टी प्रवेश

राजनीति धेरै आकर्षक थलो भयो । विभिन्न पेसा अपनाएका मानिस राजनीतिप्रति अतिरिक्त मोह राख्छन् । आफ्नो पेसा, व्यवसायमा अब्बल सफल र सर्वत्र वाहा वाहा पाएका व्यक्तिलाई पनि पार्टी प्रवेशको रहर...

सन् २०२४ को भारतको चुनाव र नेपालमा सम्भाव्य असर

कर्णाटक चुनावमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले के सम्म गरेनन् । तर नराम्ररी हार व्यहोरे । अहिलेसम्म मोदीको छवि यस्तो निर्माण गरिएको थियो कि लाग्थ्यो उनी अजेय, अटल, अमर र अविनाशी...

पहिचानवादी राजनीतिक मोर्चाको अपरिहार्यता

प्रदेश १ पुनः नामाङ्कन संघर्ष समितिले विराटनगरमा रणनीतिक भेला सम्पन्न गरेको छ । २०८० असार २ र ३ गते भेलाले पाँचवटा लिखित प्रस्ताव स्वीकृत तथा अनुमोदन गरेको छ । संघर्ष...

राजनीतिक दल सामन्तवादका किल्ला भए

नेपाली कांग्रेस, एमाले र माओवादी — यी सबै संसदीय प्रणाली स्वीकार गरेर सरकारमा पुगेका दल हुन् । आवधिक निर्वाचन, विधिको शासन र कानुनी राज्यलाई यिनीहरुले औपचारिक रूपमै स्वीकार गरेका...

अनि म रास्वपातिर लागेँ

आज जति राजनीतिमा मलाई चासो छ, एक दशकअघि प्लस टु पढ्दासम्म थिएन । सन् २०१३ मा ब्याचलर पढ्न म काठमाडौं गएको थिएँ । एउटा कफी सपमा प्रायः गइरहन्थेँ । त्यहाँ...

समाजवादी मोर्चा, नेपाल बारे

नेपालका तीनवटा कम्युनिस्ट पार्टीहरू– एकीकृत समाजवादी, माओवादी केन्द्र र विप्लव समूह) एवं जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल मिलेर आज समाजवादी मोर्चा, नेपाल (सोसलिस्ट फ्रन्ट, नेपाल) गठन भएको छ । यो मोर्चा...

सांसद विकास कोष नयाँ नेतृत्वलाई निषेध गर्ने अघोषित कडी

वर्चस्वशाली वर्ग र समुदाय नभएको कुनै समाज आज पनि ढुङ्गे युग हुन्थ्यो । विवेकको विकास नभइसकेको अवस्थामा ‘जसको शक्ति उसको भक्ति’ भएको पनि हुनसक्थ्यो । अहिले बुद्धि, विवेक न्याय र...

किन आवश्यक छ कृषि काउन्सिल ?

नेपालको जनगणना २०७८ अनुसार नेपालको सक्रिय जनसङ्ख्याको ५०.१ प्रतिशत कृषक रहेको बताइएको छ । प्रत्यक्ष र परोक्ष रूपमा खाना र खेतीपातीभन्दा पर मानव जातिको परिकल्पनासम्म पनि गर्न सकिन्न । त्यसैले...

केबलकार होइन, कृषि र उद्योगमा ध्यान देऊ प्रचण्ड सरकार

९० को दशकपछि मुलुक विकासको उल्टो बाटोमा हिँड्न थाल्यो । यस क्रममा शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्र तीव्र गतिले निजीकरणको सिकार बन्न पुगे । राज्यको स्वामित्वमा रहेका कपडा, जुत्ता, सिमेन्ट, चिनी,...

चे ग्वेभारा : फिडेलका ‘कमरेड इन् आर्म्स’

तिनताक नेपालको साथै विश्व राजनीति तातेको थियो । मुलुकका मूल राजनीतिक दलहरू आमचुनावविरुद्ध राजा महेन्द्रका अनवरत चलखेललाई भद्र अवज्ञा आन्दोलनद्वारा माथ दिँदै पहिलो आम चुनावको साक्षात्कार गर्दै थिए । ...

के हो यो सेटिङ भनेको ?

सेटिङ शब्द केही समय अघि मात्र बोलीचालीको भाषामा आएको हो । साधारण मानिसले यसको अर्थ नबुझे पनि यसको भाव भने धेरैले बुझेकै छन् । अंग्रेजी शब्द यो अहिले पूरै नेपालीकरण...

महिलाका लागि प्रकृतिविपरीत कानुन

सन्तान जन्माउने र हुर्काउनका लागि चाहिने धैर्यता, ममता र करुणा प्रकृतिले स्त्रीलाई दिएको छ । गर्भाधान भएपछि महिलाले पुरुषको अनुपस्थितिमा पनि बच्चा जन्माउन र हुर्काउन सक्छिन् । प्रकृति दिएको...

प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमण र अबको बाटो

प्रधानमन्त्री बनेपछि प्रचण्डले जेठ १७ देखि २० गतेसम्म पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय भ्रमणका रूपमा भारत भ्रमण गरे । केही महिना पहिले नै भ्रमण गर्ने भनिए पनि आन्तरिक राजनीतिका कारण पछि सारिएको थियो...

मेडिकल विश्वविद्यालयबारे पूर्वउपकुलपतिहरूलाई पत्र

कैलालीको गेटामा मेडिकल विश्वविद्यालय खोलिनु पर्छ भनेर केही हप्ता देखी त्यस भेगका नागरिकहरू आन्दोलित छन् । त्यसको जानकारी तपाइहरूलाई भएकै होला । देशमा पहिलो मेडिकल विश्वविद्यालय खोल्ने खबर र भवन...

प्रकाशकीय : रातोपाटी ११औँ वर्षमा प्रवेश

हामीले १० वर्षअघि आजैको दिन (२०७० जेठ २७ गते) रातोपाटी डटकम (www.ratopati.com) न्युज पोर्टल पाठकमाझ ल्याएका थियौँ । डिस्कवरी न्युज नेटवर्कद्वारा प्रकाशित रातोपाटी डटकम ११औँ वर्षमा प्रवेश गरेको सुखद् अवसरमा पाठक...

रङ्गशाला एक उपयोगिता अनेक

अगस्ट ०६, २०२२ को बिहान, हामी अमेरिकाको कोलोराडो राज्यको डेन्भर सहरको पश्चिम दक्षिणतिर रहेको रेडरक्स् रङ्गशाला (रेडरक्स् एम्फिथिएटर) घुमघामका लागि हिँड्यौँ । अमेरिकाका चिल्ला सडकमा बिनाबाधा दौडिरहेका गाडीसँग प्रतिस्पर्धा गर्दै...

चालू आर्थिक वर्षको बजेटलाई ओलीको ‘शून्य मार्क’ सत्ताबाट विमुख हुनुपर्दाको पूर्वाग्रह

आर्थिक वर्ष २०८०/८१ का लागि प्रस्तुत बजेटमा ६ वटा उद्देश्य र १० वटा प्राथमिकता निर्धारण गरिएको छ । खर्च कटौती र खर्च प्रणाली सुधार गर्ने कार्यक्रमसहित बजेट आएको छ । संविधानको...

समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली हटाउँदा के हुन्छ ?

अघिल्लो आलेखमा समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीको विकल्पबारे कलम चलाएको थिएँ । शीर्षक थियो, अब पनि निर्वाचन प्रणालीबारे छलफल नगर्ने ? यसपालिको आलेख राज्य सञ्चालन प्रणालीका सन्दर्भमा युवा मानसिकताभित्र चलिरहेको सान्दर्भिक र...

बालेनले सच्याउलान् नयाँ बसपार्कबाट मात्रै यात्रु चढ्ने/ओराल्ने निर्णय ?

काठमाडौं भित्रिने र बाहिरिने लामो, मध्यम र छोटो दुरीका सम्पूर्ण सवारीसाधनहरू गोंगबुस्थित नयाँ बसपार्कभित्र लैजानुपर्ने, यात्रु चढ्न र ओर्लन बसपार्क नै पुग्नु पर्ने, टिकट बुकिङ काउन्टर बसपार्क भित्रै लैजानु पर्ने...

सडकमा शव राखेर विरोध प्रदर्शन, सहमतिपश्चात् खुल्यो यातायात

अरुण नदीमा पूजा गर्ने क्रममा एक जना बेपत्ता

सहकारी अनुसन्धानका लागि ‘आर्थिक अनुसन्धान ब्यूरो’ आवश्यक

समय नखुलेको इ–हाजिरी पेस गरी खाजा भत्ता भुक्तानी

रोजगारीको माग गर्दै मधेस प्रदेशका शहीद परिवारको प्रदर्शन

कर दिवस : जनकपुरमा उत्कृष्ट चार उद्योग सम्मानित

मधेसमा वडाध्यक्षका लागि घर-घर पुगेर भोट माग्दै विश्वप्रकाश

नगराइनकाे नगरसभा नहुँदा शिक्षक तथा कर्मचारीले तलबसमेत पाएनन्

मुग्लिङ-नारायणगढ सडकको पाँचकिलो नजिकै माईक्रो बस दुर्घटना

पिकनिक गएर फर्कंदै गरेको स्कुल बस दुर्घटना, २८ जना घाइते

सरकारको लगानी उत्पादनसँग जोडेर अघि बढ्नुपर्छ : सभापति बानियाँ

शल्यचिकित्सक समाजको चौधौँ राष्ट्रिय सम्मेलन पोखरामा

आँधीमूलको कृत्रिम तालमा डुङ्गा शयर

सार्क मुलुकका पर्यटकको आकर्षण बन्दै ‘हट एयर बेलुन’

धान फल्ने खेतमा लगाएको सुन्तलाबाट दश लाख आम्दानी

नवलपरासी जिल्ला प्रहरी कार्यालयभित्र पुस्तकालय

लुम्बिनीमा हजार गुम्बा विहारको उद्घाटन

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह आज लुम्बिनी आउँदै

निर्धक्क भएर व्यवसायमा लगानी गर्न मुख्यमन्त्री आचार्यको आग्रह

पुथा उत्तरगंगा–२ मा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार निर्विरोध भएको औपचारिक घोषणा

सडक पूर्वाधारमा कर्णाली : ६ वर्षमा १५६.७६ किलोमिटर सडक कालोपत्रे

स्याउ किसानसँग मुख्यमन्त्री : किसानका गुनासै गुनासा, सक्दो सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता

कर्णालीको विकासका लागि सहकार्य हुनुपर्छ : मुख्यमन्त्री कँडेल

यसरी गर्न सकिन्छ कर्णालीमा सडक दुर्घटना न्यूनीकरण

कञ्चनपुरको कलुवापुरमा बस दुर्घटना हुँदा ३१ जना घाइते

राजस्व कार्यालयमा कर्मचारी नहुँदा सेवाग्राही मर्कामा

सात लाख बढीको भन्सार छलीको समान बरामद

२० वर्षदेखि सुकुम्बासीको प्रश्न : जग्गा कहिले पाइन्छ ?

प्रिमियर लिग : म्यान्चेस्टर सिटी ४-० ले पराजित, पेप ग्वार्डिवलालाई झट्का

इजरायली आक्रमणमा १०० बढी प्यालेस्टाइनी मारिए