विचार/दृष्टिकोण

विदेशी लगानीको लाभ/हानिबारे समीक्षा गर्नुपर्छ

देशलाई प्रगतिको बाटोमा लाने र रोजगारीको वातावरण सुधार गर्नका लागि प्रत्यक्ष विदेशी लगानी भित्र्याउनुपर्ने हुन्छ । यस्तै, स्वदेशी लगानीको वातावरणसमेत बनाउनुपर्नेमा दुई मत छैन । विदेशी प्रविधि भित्र्याउनका लागि समेत...

राजतन्त्र फर्काएर वैभवशाली जीवन बाँच्ने रहर !

‘राजा आऊ, देश बचाऊ !’ केही समूहमा मानिस जम्मा भएर अहिले कतिपय ठाउँमा यस्ता नारा लगाइरहेको हामीले देखिरहेका छौँ । चिया पसल र आफन्तहरू जमघट भएका ठाउँहरूमा केही केही मानिस...

लैङ्गिक हिंसा र मधेसको अवस्था

लैङ्गिक हिंसाविरुद्धको १६ दिने अभियान जारी छ । नेपालले आगामी सन् २०३० भित्रमा महिला तथा किशोरीहरूलाई सशक्त बनाउन र लैङ्गिक समानता हासिल गर्ने दिगो विकासको लक्ष्य लिएको परिप्रेक्ष्यको लैङ्गिक हिंसाविरुद्धको...

अपाङ्गता भएका व्यक्तिमा फिजियोथेरापी सेवाको पहुँच

आज डिसेम्बर ३ । यस दिन हरेक वर्ष विश्वभर विभिन्न कार्यक्रम गरेर अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अन्तर्राष्ट्रिय दिवस मनाइन्छ । यो दिनको मुख्य उद्देश्य समाजका हरेक तहमा रहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको...

उद्योगी व्यवसायीका मागमा टेकेर राजनीति गर्नु गलत

मुलुकले विगत दुई वर्षदेखि अर्थतन्त्रमा समस्या भोग्दै आइरहेको छ । कोरोना महामारीले पारेको प्रभावबाट मुलुकको अर्थतन्त्र माथि उठ्न सकेको छैन । अर्थतन्त्र मात्रै होइन, उद्योग व्यवसायमा समेत ठूलो असर प¥यो...

मदिरापान ठिक कि बेठिक ?

संसारका धेरैजसो मानिस मदिरापान गर्छन् । कसैले पीडा भुल्ने बहानामा, कसैले प्रेम वियोगको बहानामा, कसैले ठण्डी भगाउने बहानामा, कसैले खुसी साटासाटको बहानामा, कसैले पुरानो मित्र भेटको बहानामा, कसैले मौसम परिवर्तनको...

के विश्व ग्लोबल नर्थ र ग्लोबल साउथमा विभाजित हुँदै छ ?

मानव सभ्यताको विकाससँगै राज्यको उत्पत्ति भयो । मानवीय आवश्यकता पूरा गर्न संस्थागत रूपमा आर्थिक क्रियाकलापको सुरुवात भयो । अनि केही शक्ति राष्ट्रहरूले विश्वमा साम्राज्य फैलाउने र अधिकांश मुलुक सीमित शक्ति...

टिकटक बन्दको राजनीतिक विरोध किन ?

हालै सरकारले टिकटक बन्द गरेपछि विरोध र समर्थन सँगसँगै आइरहेको छ । कतिपयले यसलाई असाध्यै सकारात्मक कदम भनेर सरकारको गुणगान गाइरहेका छन्, कतिपयले सरकारी निर्णयको विरोध गरिरहेका छन् । अर्थात्...

त्रिविमा प्राज्ञिक नेतृत्वको सङ्कट

नेपालको सबैभन्दा पुरानो र ठुलो विश्वविद्यालय त्रिभुवन विश्वविद्यालय उच्च शिक्षाका लागि नेपालको पहिलो राष्ट्रिय शैक्षिक संस्था हो । तर पछिल्ला घटनाले यसको प्रतिष्ठामा गम्भीर क्षति पुगिरहेको छ । राजनीतिक नियुक्तिहरूले...

विश्व अर्थतन्त्रमा ‘टुरिजम’को टेको

विश्वव्यापी रूपमा घुमफिर अर्थात् टुरिजम् आम्दानीको बलियो स्रोत बनिरहेको छ । खास गरी कुनै पनि देशको आर्थिक वृद्धि र आर्थिक गतिविधिको बढवाका लागि, सरकारको राजस्व आम्दानी र पूर्वाधार विकासका लागि,...

उखु खेतीमा कृषकको पिडा र चिनीमा आत्मनिर्भरता

यस वर्षकोे दसैँ र तिहारमा चिनीको हाहाकार भयो । रक्सौलमा ६४ रुपैयाँ प्रतिकेजी पाइने चिनी काठमाडौँ पुग्दा १७० रुपैयाँ प्रतिकेजीसम्म पुग्यो । २ केजी चिनी लिन सर्वसाधारण दिनभर लाइनमा बस्न...

समाचकेवा : छठलगत्तै आउने दिदीबहिनीहरूको दशदिने पर्व

यतिखेर समाचकेवाको पर्व सुरु भएको छ । समाचकेवा हरेक उमेरका महिला सहभागी भई मनाउने धेरै लोकप्रिय चाड हो । यो छठ पर्वको साँझको अघ्र्य सकी सोही रात सुरु भएर १०...

रैती चेतना र नायकको खोजी

रैती नियत र नियतिको मनोविज्ञान र रैती चेतनाबाट हामी ग्रस्त छौँ । रैती भनेको अरू कसैको अरनखटनमा बस्ने व्यक्ति, अर्काको जग्गा कमाएर बस्ने, मोही आदिका रूपमा रैती हुनुमा गर्व गर्छौँ...

संकटोन्मुख अर्थतन्त्रमाथि भूकम्पले झनै मार

राजस्व संकलनले चालु खर्च धान्न समेत धौ–धौ परेका बेला प्राकृतिक विपत्तिको भार थपिएपछि अर्थतन्त्रमाथि थप दबाब परेको छ । कात्तिक १७ गते मध्यरात जाजरकोट केन्द्रबिन्दु भएर गएको भूकम्पले जनताको जीवनको...

नाजुक अवस्थामा सार्वजनिक शौचालय : महिलामैत्री शौचालयको अभाव

प्रत्येक वर्ष १९ नोभेम्बरलाई विश्व शौचालय दिवसका रूपमा मनाइन्छ । संयुक्त राष्ट्रका अनुसार विश्वको लगभग तीन अर्ब आवादीलाई पर्याप्त स्वच्छता उपलब्ध छैन र एक अर्र्ब वैश्विक आवादी खुला शौचबाट अभिसप्त...

छठको वैज्ञानिक तथा धार्मिक मान्यता

तराई मधेस क्षेत्रमा श्रद्धा एवं भक्तिपूर्वक छठपर्व मनाइन्छ । यस पर्वको अवसरमा पञ्चमीका दिनदेखि व्रत बस्ने महिला तथा पुरुषले निष्ठापूर्वक पवित्र जलाशयमा स्नान गरी बेलुकीपख दूध, चामल र सक्खरको खीर...

राजावादीहरूले बहकाएको बहस : पुँजीवादी शोषण र बेथिति ‘नर्क’, सामन्तवादी शोषण र बेथिति ‘स्वर्ग’ !

‘पुँजीवादी’ शोषण र बेथितिलाई देखाएर राजावादीहरू राजतन्त्र नै ठिक थियो भन्ने प्रचार गर्दै छन् । मानौँ, पुँजीवादी शोषण मात्र ‘नर्क’े, राजतन्त्रात्मक सामन्ती शोषणचाहिँ ‘स्वर्ग’ भएजस्तो । पुँजीका आधारमा शोषण गर्नु...

जातको जालोभित्र कहिलेसम्म ?

तिहार बिदाका बेला मैले युट्युबमा ‘हेर्ने कथा’को इपिसोड ११० (आगो, आरन र आत्माको कथा) हेरेँ । यो भिडियो सामग्री हेर्दै गर्दा कपितय दृश्यमा म भावुक भएँ भने कतिपय दृश्यले मलाई...

समाजवादका नाममा राजनीतिक ठगी

समाजवाद विश्वमा सबभन्दा बढी राजनीतिक ठगी गर्ने शब्दावली बनेको छ । हिट्लर जस्ता क्रूर शासकले समेत आफ्नो नाजीवादी पार्टीको नाम राष्ट्रिय समाजवादी जर्मन मजदुर पार्टी राखेका थिए । अर्का...

टिकटक प्रतिबन्ध प्रकरण : स‍द‍्भावको चिन्ता कि सामरिक पक्षधरता ?

केही दिनअघि नेपाल सरकारले चिनियाँ लगानीको सामाजिक सञ्जाल टिकटकमाथि प्रतिबन्ध लगाएपछि अमेरिका र चीनबिच विश्वभरि बढिरहेको प्रविधि युद्धमा नेपाल पनि तानिएको छ । नेपाल सरकारले अश्लीलता र सामाजिक स‍द‍्भाव भड्काएको...

गुण–धर्ममा अन्तर्निहित यूमा दर्शन

सुप्रसिद्ध चिनियाँ दार्शनिक झाङ थाइयानले समाज विज्ञानको क्षेत्रमा एउटा महत्त्वपूर्ण दार्शनिक सिद्धान्त ‘थ्यौरी अफ टु वे इभोलुसन’ प्रतिपादन गरेको पाइन्छ । उनको यो सिद्धान्तले भन्छ, कुनै पनि वस्तुका असल र...

कर्णालीको बस्ती, भूकम्प र सुरक्षित आवास

कर्णालीको बस्ती धेरै पहिलेदेखि मनबाटै कर्णालीको बस्ती सुरक्षित छैन भन्ने लाग्थ्यो । आफू जन्मेको गाउँको चिन्ता सधैँ लाग्थ्यो । वर्षा लागेपछि घरको जगभित्रबाट पानी छिरेको गोठ र घर आसपास पानीको...

कुकुरहरूले बोकेको सहमतिपत्रको चिर्कटो कहाँ पुग्यो ?

एका देशमा एउटा बुढो पाङ्ग्रे कुकुर थियो । जीवनका धेरै हिउँद बर्खा बिताएकाले अरु कुकुरभन्दा पाङ्ग्रे अनुभवी र लोकप्रिय थियो । एक दिनको कुरा हो, कोदो टिपेर नल काटिसकेको बारीको...

कस्तो छ थारू साहित्यको अवस्था ?

२०७८ सालको जनगणनाले थारू जाातिको जनसंख्या १८ लाख ७ हजार १२४ देखाएको छ । यो नेपालको कुल जनसंख्या २ करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८ को ६.२ प्रतिशत हो ।...

भालेवादी अभिमान अन्त्यका लागि नारी-पुरुषको हातेमालो

भालेवाद भाले अर्थात् पुरुष हुनुको पहिचान र चिह्न मात्रै होइन शोषण, दमन गर्ने सोच र मानसिकता पनि हो । प्रभुत्व र वर्चस्वशाली हुनुको मानक पनि हो । भालेवादी हुन पुरुष...

संविधान कसको स्वार्थमा प्रयोग हुँदैछ ?

सन् १९९९ मा पहिलो पटक निर्वाचन जितेर ह्युगो चाभेज दक्षिण अमेरिकी राष्ट्र भेनेजुयलाका राष्ट्रपति बनेका थिए । उनले सन् २००५ मा जनमत सङ्ग्रहमार्फत संविधान संशोधन गरी भेनेजुयलालाई समाजवादी मुलुक घोषणा...

नेपालमा अस्ट्रिच उत्पादनको सम्भाव्यता

अस्ट्रिच अफ्रिकामा पाइने स्ट्रुथियो क्यामेलस प्रजातिको सबैभन्दा ठुलो चरा हो । यसलाई नेपालीमा सुतुरमुर्ग पनि भनिन्छ । यो लगभग ८ फिट उचाइ र १५० किलोसम्म तौलको हुन्छ । चरा प्रजातिमा...

दसैँमा सुधार्नु र त्याग्नुपर्ने कुराहरू

सदा झैँ यो वर्ष पनि दसैँ नजिकिँदै गर्दा दसैँ बहिष्कार र दसैँको समर्थनमा तर्क वितर्क गरिए । दसैँको सान्दर्भिकता र दसैँको लामो बिदा र यसको औचित्य बारे प्रश्नहरू उठे ।...

संविधानका यी धाराको संशोधन किन ?

नेपालको संविधान जारी भएको आठ वर्ष पूरा भयो । यस अवधिलाई संविधानसँगै संघीयताको कार्यान्वयन, लोकतन्त्रको लोकतान्त्रिकीकरण र सुदृढीकरण, जनताको जीवनस्तरमा आएको परिवर्तन, अन्तर्राष्ट्रिय जगत्मा मुलुकको छवि, परराष्ट्रनीति र सम्बन्ध, तीन...

कति सहज छ राजनीतिक दलमा रूपान्तरण ?

गत वर्ष सम्पन्न आम निर्वाचनमा आशा गरे अनुसार परिणाम प्राप्त गर्न नसकेपछि ठूला र पुराना भनिने कुनै पनि दलका सबैजसो नेता (शीर्ष नेतृत्व बाहेक)ले महसुस गरेको देखियो — अब हामी...

दुर्गा प्रसाईं रबिन हुड र हर्कुलसका नेपाली डमी हुन् ?

उहिले नै उहिले धेरै नै पहिले बेलायतमा रबिन हुडको खुब चर्चा हुन्थ्यो । सन् ११०० देखि सन् १६०० सम्म रबिन हुडको कथा नजान्ने बिरलै थिए । उतिबेला बेलायतका धनी सम्पन्न...

म मार्क्सवादी कांग्रेस

१९औँ शताब्दीका जर्मन दार्शनिक, अर्थशास्त्री कार्ल मार्क्सको नाममा राखिएको सामाजिक, राजनीतिक र आर्थिक दर्शन हो मार्क्सवाद । यसले श्रम, उत्पादकत्व र आर्थिक विकासमा पुँजीवादको ऐतिहासिक प्रभाव र वर्चश्व (पुँजीवादी प्रणाली)...

नागरिक समाजको भूमिका

नागरिक समाज राज्यको प्रकृतिभन्दा फरक तर सामाजिक राज्यको रूपमा रहन्छ भन्ने युनिभर्सल डिक्सनेरीमा उल्लेख छ । नागरिक समाजको आफ्नो छुट्टै दर्शन र आयाम छ । सरकार कतिपय मामलामा कठोर र...

पूर्वराजा बोल्दा किन हल्लिन्छ गणतन्त्र ?

प्रमुख भूमिकामा रहेका जिम्मेवार नेताहरू बेलाबखत गणतन्त्र खतरामा छ भन्ने गर्छन् । प्रणालीमाथि नै खतरा छ, मुलुकमा राजसंस्था फर्कन सक्छ भनेर बेलाबखत टिप्पणी गर्छन् । उनीहरू किन यस्तो भन्छन् ?...

पर्यटन क्षेत्रमा दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न किन सक्दैन सरकार ?

नेपालमा आर्थिक मन्दी तथा विदेशी मुद्राको सञ्चिती ज्यादै सङ्कुचनको अवस्थामा छ । प्रशस्त विदेशी मुद्राको आम्दानी हुने क्षेत्र भनेको पर्यटन व्यवसाय हो । तर यो क्षेत्र सरकारको मूल नीतिभित्र पर्न...

भगौडा पुँजीपति वर्ग नेपालको प्रधान शत्रु

देशको वर्तमान राजनीतिमा अहिले तीन धार सक्रिय देखिन्छन् । एउटा, राजतन्त्र चाहने प्रतिगामी धार, अर्को यथास्थिति धार छ; जसले दलतन्त्र चाहन्छ । अहिलेको व्यवस्था भनेको दलतन्त्र हो । दलतन्त्रमा त्यही...

सामाजिक सुरक्षा भत्ता सिसाभित्रको मिठाई ?

सामाजिक सुरक्षा खासगरी दुर्ई प्रकारका देखिन्छन् । पहिलो : समुदाय वा क्षेत्रमा सरकार वा गैरसरकारी संस्थाबाट सञ्चालित सामाजिक सुरक्षा, जसलाई सुरक्षा प्राप्त गरेका छन्, तिनीहरूको कुनै पनि योगदान यस अभियानमा...

पोखराको लोक संस्कृति बिर्संदै नयाँ पुस्ता

प्रकृति–पर्यावरणसँगको अन्तरक्रिया र जीवनवृत्तिका आवश्यकताले मानिसलाई एक सांस्कृतिक प्राणीका रूपमा रूपान्तरण गरिदियो । जैविक र दैहिक खाँचो परिपूर्ति गर्ने क्रममा मानिसले अपनाएका केही निश्चित प्रक्रिया लोक संस्कृतिका रूपमा विकसित भएको...

एक नर्सको बकपत्र : सेतो कोट, कालो धब्बा

दुःख दुई प्रकारका हुन्छन् रे ! एउटा, तृष्णाबाट उत्पन्न दुःख र अर्को आवश्यकता पूरा नहुँदा पाइएको दुःख । नभए पनि मजाले चल्छ जीवन । तैपनि पाउने चाहना छ भने...

अर्थतन्त्र अझै पनि समस्यामै छ

मेरो भारत र चीन भ्रमणका क्रममा नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघले आयोजना गरेका बिजनेस समिट र लगानी सम्बन्धी कार्यक्रम उपलब्धिमूलक रहे । नेपाल भारत बिजनेस समिटले भारतसँगको व्यापार एवं लगानी आकर्षित...

सहकारी अनुसन्धानका लागि ‘आर्थिक अनुसन्धान ब्यूरो’ आवश्यक

समय नखुलेको इ–हाजिरी पेस गरी खाजा भत्ता भुक्तानी

चिया बगानको जग्गा ३३ वर्षपछि सरकारको स्वामित्वमा

मोटरसाइकल दुर्घटनामा परी तीन जनाको मृत्यु

मधेसमा वडाध्यक्षका लागि घर-घर पुगेर भोट माग्दै विश्वप्रकाश

नगराइनकाे नगरसभा नहुँदा शिक्षक तथा कर्मचारीले तलबसमेत पाएनन्

नुनथर घाटमा १ लाख माछाको भुरा छोडियो

सर्वसाधारणलाई जुत्ताको माला लगाउनेमाथि मुद्दा दर्ता

शल्यचिकित्सक समाजको चौधौँ राष्ट्रिय सम्मेलन पोखरामा

काभ्रेमा बाढी पहिरोले करिब १३ हजार रुख क्षति

कोशी प्रदेशका मुख्यमन्त्री कार्कीको घर अगाडि शंकास्पद वस्तु, सेनाको डिस्पोजल टोली घटनास्थलमा

गौरीटार रङ्गशालाको काम समयमै सक्न मन्त्री महर्जनको निर्देशन

नवलपरासी जिल्ला प्रहरी कार्यालयभित्र पुस्तकालय

गोरखामा मध्यपहाडी राजमार्गको २३ किलोमिटर सडक कालोपत्र अझै बाँकी

मनै लोभ्याउने मर्दी ट्रेक (तस्बिरहरू)

विकास परियोजनाको नाममा कालीगण्डकी नदीको अस्तित्व मेटिने चिन्ता

लुम्बिनीमा हजार गुम्बा विहारको उद्घाटन

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह आज लुम्बिनी आउँदै

निर्धक्क भएर व्यवसायमा लगानी गर्न मुख्यमन्त्री आचार्यको आग्रह

पुथा उत्तरगंगा–२ मा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार निर्विरोध भएको औपचारिक घोषणा

कर्णालीको विकासका लागि सहकार्य हुनुपर्छ : मुख्यमन्त्री कँडेल

यसरी गर्न सकिन्छ कर्णालीमा सडक दुर्घटना न्यूनीकरण

‘कर्णालीका सडकको मर्मत र सुरक्षालाई ध्यानमा राखेर काम गर्छौं’

कर्णालीको दुर्भाग्य : जथाभावी खनिन्छ सडक, दुर्घटना बढेको बढ्यै

राजस्व कार्यालयमा कर्मचारी नहुँदा सेवाग्राही मर्कामा

सात लाख बढीको भन्सार छलीको समान बरामद

२० वर्षदेखि सुकुम्बासीको प्रश्न : जग्गा कहिले पाइन्छ ?

जिल्ला समन्वय समिति कैलालीको प्रमुखमा कांग्रेसकी चौधरी निर्विरोध निर्वाचित