बुवा बित्दा मेरी आमा ५० वर्षकी हुनु हुन्थ्यो । आमाको निधन ६८ वर्षको उमेरमा भयो । त्यो बीचमा मेरो दाजुहरुको विवाह हुँदा दुलाहा दुलहीलाई भित्र्याउने वेलामा उहाँ पछि हट्नु भयो । त्यसरी पछि हट्न उहाँलाई कसैले भनेको थिएन । पछि मेरी जेठीआमा जो सधुवाई हुनुहुन्थ्यो, भित्र्या...

मानिसमा भएको चेतना, ज्ञान, बुद्धि र विवेकका कारण विश्वमा दिनानुदिन सामाजिक, सांस्कृतिक, राजनीतिक एवम् भौतिक–प्राविधिक परिवर्तनहरु भइरहेका छन् । विकासका नयाँ नयाँ आयाम थपिएका छन् । अझ भनौँ विज्ञान र प्रविधिको क्षेत्रमा भएको विकास र परिवर्तन त यस्तो छ कि हिजो कल्प...

२०४३ सालको बसन्त ऋतु । घलेगाउँको उत्तरकन्या प्राथमिक बिद्यालय ८ वर्ष पूरा भयो । गाउँलेले छोरीलाई पनि स्कुल पठाउन थाले । यही हिउँददेखि दलित बस्तीका बालवालिका स्वतःस्फूर्त पढ्न आउन थालेका छन् । पहिले जसरी उनीहरुलाई चकलेट दिएर स्कुल आउ भन्दै फकाइरहन पर्दैन । गाउँ टोलमा छ...

पश्चिम एसिया र युरोपको पूर्वी भागस्थित काल सागरमा क्षेत्रमा फैलिएको एउटा देश छ, जर्जिया । यसले मात्र ७० हजार बर्गकिलोमिटर क्षेत्रफल ओगटेको छ । यसको उत्तरमा रुस र कसेसस पर्वत, दक्षिणमा टर्की र आर्मेनिया तथा पूर्वमा अजरबैजान पर्दछ । अरु छिमेकीझैं यो पनि तत्कालीन रुसी म...

नेपाली राष्ट्रिय राजनीतिमा पछिल्ला दिन एउटा प्रश्नले प्रधानता पायो– संघीय संसद्ले पारित गरेको नागरिकता विधेयक समयसीमाभित्र राष्ट्रपतिले प्रमाणीकरण नगरे के हुन्छ ? योसँगै अर्को प्रश्न पनि राजनीतिक वृत्तमा प्रश्नकै घेरामा छ, त्यो हो– प्रतिनिधिसभाको कार्यकाल कहिले...

काठमाडौंका मेयर बालेन शाहले सार्वजनिक सम्पत्तिमा भएको अतिक्रमण विरूद्ध डोजर लगाउन सुरू गरेपछि देशमा परिवर्तनको लहर फैलिएको छ । मेयर शाहले तीनकुनेको सम्वन्धमा फेसबुक पोष्ट गरेपछि ५० वर्षदेखि हराएको अर्को मुद्दाले पुनः चर्चा पाएको छ । तीनकुनेमा किन पार्क बनेन ? खास सम...

जेठ ९, २०७८ आइतबारका दिन राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले नेपाल नागरिकता (पहिलो संशोधन) अध्यादेश जारी गरिन् । तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको मन्त्रिपरिषद्को सिफारिसमा सो अध्यादेश स्वीकृत गरेकी थिइन् । दोस्रो पटक प्रतिनिधिसभाको विघटनको भोलिपल्टै राष्ट्रपत...

नेपाल प्राकृतिक रुपमा सम्पन्न, मनमोहक तथा सबै चिजबस्तुले भरिभराउ छ । विडम्वना नेपालको यो सुन्दरता, मौलिकता तथा प्राकृतिक श्रोतसाधनको संरक्षण, उपयोग र परिचालन गर्न नसक्दा अर्काको देशमा मजदुरी गर्नका लागि नेपालीहरु लाइन लागेका छन् । आफ्नै देशको माटोमा सुन फलाउने आँट र ...

नेपाली समाजमा एउटा भनाइ प्रचलित छ, ‘कुतीको बाटो हिँडेर काशी पुगिंदैन ।’ राज्यको वर्तमान चरित्र र संविधानमा उल्लिखित समाजवाद उन्मुख राज्यव्यवस्थाको परिकल्पना हेर्दा कतै हामी कुतीको बाटो काशीको यात्रा त गरिरहेका छैनौं ? भन्ने भान हुन्छ । संविधानमा समाजव...

नयाँ संविधान जारी भएको आज ७ वर्ष पूरा भएको छ । मलाई भने संविधान बन्नु अघिको ७ वर्ष पहिलेको पृष्ठभूमि केलाउन मन लागेको छ । समानता, पहिचानसहितको संघीयता, राज्यको हरेक क्षेत्रमा समानुपातिक प्रतिनिधित्व, जनसंख्याका आधारमा निर्वाचन क्षेत्रको निर्धारण, समावेशिता, भाषा, ना...

यसपाली चुनावी पर्वहरुको वर्ष । स्थानीय सरकारको निर्वाचन गत वैशाख ३० गते सम्पन्न भईसकेकोछ । आगामी मंसीर ४ गते प्रदेश र संघको निर्वाचन हुँदैछ । यता विभिन्न राजनैतिक पार्टीहरुले पनि आ–आप्mनै दाउमा चुनावी गठवन्धनको रणनीति वनाइरहेकोछ । उम्मेद्वार छनौट लगायतका सवैखा...

जितिया पावैन (पर्व) थारू, दनुवार, राजवंशी, कोच लगायत मैथिल महिलाहरु समेत ब्रत बसेर मनाउने गरेका छन् ।  यसलाई महोत्सव भनेर अहिले वस्तुकरण गर्दा समाजले यसलाई कसरी बुझ्ने र मनाइने गरेको हुन्छ ? यी सवाल एक अवधारणा प्रदान गर्छ कि कुनै पर्व साँस्कृतिक वस्तुकरणमार्फत् ...

डाक्टर गोविन्द केसीको सत्याग्रहलाई आम मान्छेले सत्य कुराको रक्षा वा पालनाका निम्ति गरिने आग्रह भनेर बुझेका छन् । केही मान्छे र सत्तासीनहरूले जहिल्यै केसीको सत्याग्रहलाई मूढाग्रह र विधिको शासनका विरुद्धको जिद्दी, ढिपी र व्यक्ति सर्वोपरी बन्ने तरिका भनेर आलोचना गरेका छन् । आखि...

गत स्थानीय निर्वाचनमा बालेन्द्र शाह र हर्क साम्पाङ जस्ता केही स्वतन्त्र उम्मेदवारहरुले विभिन्न कारणले मेयर पदमा चुनाव जितेका कारण आउँदो मंसिर ४ गते हुन गइरहेको संघीय संसद र प्रदेश सभाको चुनावको लागि स्वतन्त्र भै चुनाव लड्न रहर गर्नेहरुको ओइरो नै लागेको छ । यस अघिका स...

प्रतिनिधिसभाको गठनका लागि हामीले मिश्रित निर्वाचन प्रणाली अर्थात् दुई किसिमले सदस्य निर्वाचित गर्छौं– समानुपातिक र ‘फर्स्ट पास्ट द पोस्ट’ (बढी मत ल्याउनेले जित्ने) प्रणालीबाट । यो प्रणाली द्वन्द्व व्यवस्थापन गर्ने क्रममा समावेशी निर्वाचित निकाय बनाउनका ल...

यही भदौ १३ गते दिउँसो बानेश्वरमा एकजना पुराना राजनीतिज्ञ अनयासै भेटिनुभयो । एकछिन सडकमै उभिएर सामान्य सञ्चो बिसञ्चो सोधपुछ पछि हामी अलि लामो समय भलाकुसारी गर्न नजिकैको चिया पसलमा पस्यौँ । हामी बिच पञ्चायतकालदेखि नै घनिष्ट मित्रता थियो । उहाँ मेरो अग्रज भए पनि उहा...

नेपाली कांग्रेसको इतिहासमा सात साल कोसेढुंगा हो । तर, सात सालको क्रान्ति पूर्णतः सफल भएन, त्यो सम्झौतामा टुंगियो । सात सालको क्रान्ति ‘फ्रेन्च रेभोलुसन’ जस्तो होइन । राजा त्रिभुवन राजदरबार छाडेर शरणार्थीका रूपमा सपरिवार दिल्ली पुगे । त्यहाँ जवाहरलाल नेहरू...

कैयौं वर्षदेखि राजनीतिक दलहरूको गतिविधिकै कारण जनता आजित छन् । जताततै एउटै गुनासो, एउटै नैराश्यता अनि एउटै आरोप सुनिन्छ– देशको यो हालतको जिम्मेवार यहाँका नेता हुन्, कार्यकर्ता हुन् । यिनीहरूले नै देश बिगारे । माथिको भनाइमा आंशिक सहमत हुन सकिएला तर पूर्ण...

संसारभर ढुंगाका देउता वा अन्य वस्तु पूजा गरिन्छ, तिनमा दैवी वा अदृश्य शक्ति छ भन्ने विश्वासमा । यो धर्मले भन्ने कुरा भयो । भौतिकवादीहरु भन्छन्, देखिने कुरामा मात्र विश्वास गर्न सकिन्छ । उनीहरु नदेखिने अदृश्य शक्तिमा विश्वास गर्दैनन् वा ठाडै छैन भनिदिन्छन् । अदृश्य शक्ति छ ...

नेपाली काँग्रेसको नेतृत्वमा रहेको वर्तमान ५ दलीय गठबन्धनका नेताहरू आगामी मङ्सिर ४ गते सम्पन्न हुने सङ्घीय तथा प्रदेश सभा निर्वाचनका लागि उम्मेदवार सिट सङ्ख्याको बाँडफाँटमा कार्यदल बनाएर छलफल गरिरहेको एक महिनाभन्दा बढी समय बितेको छ । तर कार्यदल अहिलेसम्म गठबन्धनका दलहरूक...

विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला (१९७१ भदौ २४) यो धर्तीमा आएको पनि १०७ वर्ष पुगिसकेको छ । आफ्नो ६८ वर्षको आयु नेपाल र नेपालीको लागि खर्चेर २०३९ साउन ५ गते यो धराबाट बिदा लिएका वीपीबारे अनगिन्ती लेखिए ।उनको बहुआयामिक व्यक्तित्व र साहित्यिक पाटो राजनीतिको यात्राबारे गहन अध्ययन...

नेपाल भाषा पत्रिकाका सम्पादक श्री फत्तेबहादुरज्युले कम्युनिजम् हाम्रो देशलाई सुहाउला ? भनी मसँग सोध्नुभएकामा जवाफको रूपमा पत्रिकामा प्रकाशनको निम्ति यो लेख लेख्दैछु । सबैभन्दा पहिले हामीले कम्युनिजम् भनेको के हो ? यसको परिभाषा के हो ? भन्ने विषयमा बुझ्नु अनिवार्य...

सुन्दर देखिने चाहना कसको नहोला ? सुन्दर बन्नु भनेको अरूलाई आकर्षित गर्नु पनि हो । अरूबाट प्रशंसा पाउन पनि हो । त्यसैले हामी मुहार राम्रो देखाउन अनेक मेहनत गर्छौँ; शरीर आकर्षक बनाउन मिहिनेत गर्छौँ । फेरि, राम्रा र महँगा कपडा लगाउँछौँ । राम्रो देखिनकै लागि अनेक विधि ...

कुनै पनि विषयको प्राविधिक पढाई आधुनिक शैक्षिक रुपान्तरण तथा रोजगारी सुनिश्चिताको आधार भनेर अभिभावक तथा विद्यार्थीहरुले बुझ्ने गरेका छन् । अबको शिक्षा प्रणालीको रुपान्तरण प्राविधिक धारको पढाईले मात्र शिक्षा क्षेत्रमा आमूल परिवर्तन ल्याउने कुरामा शैक्षिक क्षेत्र विश्वस्त रहेको...

समाजमा एउटा यस्तो पुस्ता जन्मँदैछ जसले राजनीति भन्ने शब्द सुन्नासाथ नाक खुम्च्याउँछ । यसलाई यसरी बुझ्न सकिन्छ कि समाजमा एउटा यस्तो पुस्ता आउँदैछ, जसले यो समाजप्रति आफ्नो केही उत्तरदायित्व छ भनेर स्वीकार्दैन वा समाजका निम्ति देशका निमित्त जोखिम मोल्न तयार हुँदैन । राजनीति भ...