ज्ञानमित्र
बुध ग्रह (Mercury) सौर्यमण्डलका समस्त ग्रहहरूमध्ये सूर्यको सबैभन्दा नजिकमा अवस्थित छ । सूर्यबाट यसको दूरी ५ करोड ७९ लाख ९ हजार १ सय किमी मात्र छ । पछिल्ला अध्यायमा तिमीहरूले पृथ्वी र सूर्यबीचको दूरीबारे पढ्यौ । कल्पना गर पृथ्वी सूर्यसँग ...
हामीले आफ्नो आखाँले आकाशमा सूर्यपछि दोस्रो जुन ठूलो पिण्ड देख्छौं, त्यो चन्द्रमा (पृथ्वीको प्राकृतिक उपग्रह ) हो । हुन त खर्वौ खरब पिण्डले भरिएको आकाशमा चन्द्रमा कुनै पनि दृष्टिकोणले ठूलो पिण्ड होइन । ठूलो देख्नुको जम्मा जम्मी कारण यत्ति नै हो, चन्द्रमा हामी बसे...
ब्रह्माण्डमा खरबौं आकाशगंगा छन् । प्रत्येक आकाशगंगामा खरबौ खरब तारा छन् । हाम्रो आकाशगंगा मिल्की वे ( Milky Way ) मा रहेका खरबौ खरब ताराहरुमध्ये एउटा तारा हाम्रो सूर्य हो । हामी बसेको पृथ्वी सूर्यको सौर्यपरिवार कै सदस्य हन् । अहिलेसम्म ज्ञात भए...
पहिला प्रकाशित दुबै लेख पढेर तिमीहरूलाई थाहा भयो होला हामी बसेको सौर्यमण्डलको केन्द्र सूर्य हो । सौर्यमण्डलमा रहेका सबै पिण्ड (ग्रह, वामन ग्रह, क्षुद्र ग्रह, धूमकेतु आदि) सबैले सूर्यको परिक्रमा गर्छन् । तर यो प्रमाणित रूपमा थाहा भएको धेरै समय भएको...
काठमाडौं, फागुन १, २०७६ काठमाडौं, फागुन १, २०७६ महामहिम चिनियाँ राजदूत महोदय, समुचित अभिवादन । महोदया, ‘कोरोनाभाइरस’रूपी आपदाले ग्रस्त तपाईंको महान देशका गौरवशाली नागरिकहरुको कल्याण एवं आपदाको समाप्तिका लागि म आफ्नो तथा ३ करोड नेपाल...
भाइ बहिनीहरु, पछिल्लो लेखमा तिमीहरुसंग आकाश- अन्तरिक्षबारे चर्चा गरेको थिए । थाहा पायौ होइन त कति विशाल छ अन्तरिक्ष ? यस विशाल अन्तरिक्षमा खरबौं खगोलीय संरचना (Celestial Body ) छन् । तिनैमध्ये एउटा खगोलीय संरचना अथवा पिण्डल...
समयको चक्र पूर्वीय मान्यताअनुसार चक्र झै गोलों घुम्छ, भनिन्छ नि, 'हिस्ट्री रिपीट इटसेल्फ' नेपालीमा 'घूमफिरि रूमजाटार' अथवा यो पश्चिमा मान्यताअनुसार लंबवत गति गर्छ , 'यू क्यन नट इंटर ट्वाइस इन अ रिवर,' 'गएको समय फर्केर आउन्न।' स...
तीन चार दिन पहिलाको कुरा हो, भारतीय चन्द्रयान-२ को 'ल्यान्डिंग'बारे एउटा लेखमा गतिका विषयसम्बन्धी सामान्य चर्चा गरेको थिए । "ल्याण्डर विक्रम ओर्लिने बेलामा पहिला २०० मिटर प्रति सेकेण्डको गतिले संचालित हुन्छ, अर्थात ५ सेकेण्डमा १ किमी, भनौं १ घण्टामा १...
सोसल मिडियाका अनेकन प्लेटफर्ममा आजभोलि रानू मंडल सेलिब्रेटी बनेर छाएकी छन् । ‘सोसल मिडिया’को शक्ति र प्रभावकारितालाई नजरअंदाज गर्ने जस्तासुकै महाशक्तिका लागि आउने दिन निश्चय पनि सहज हुने छैन । खासगरी ‘बिग हाउस मिडिया’ र स्थापित सत्तापक्ष&...
ज्ञानमित्र आज भन्दा ६ वर्ष पहिला १९ जुलाई २०१३ मा खिचिएको यो तस्वीर मानवताको इतिहासको एउटा सुनौलो पाना हो, विज्ञान र तकनीकको अपरिमित फड्को हो । आफ्नो आयु समाप्त हुनु भन्दा पहिला ‘कैसिनी स्पेसक्राफ्ट’ ले शनि ग्रहको परिक्रमा गर्दै...
अंग्रेजी क्यालेण्डर अनुसारको अगस्ट महिना (साउन–भाद्र) कुन कुन कुन कुराका कारणले विख्यात÷प्रख्यात छ भन्ने विषय इतिहासका शोधार्थी÷विद्यार्थीका लागि रुचिजन्य सामग्री हुनसक्छ । तर, इतिहाससंग मेरो नाता र समबन्ध भने ‘मौका परस्ती’ को मात्रै हो ।...
आजको युगमा इन्टरनेटबिनाको जीवनबारे कल्पना गर्नु सहज छैन । हातमा बोकेको एउटा मोबाइलले मात्र जो कोहीलाई विश्व नागरिकको दर्जा र हैसियतमा पदोन्नति गरिदिन्छ । तपाईंलाई विश्वास गर्न गाह्रो लागेपनि यो सत्य हो । इन्टरनेटको आकाशी संसार वास्तविक संसारभन्दा भीमकाय, रोमाञ्चक, ...
कविता लेख्न छाडेको दुई जुगभन्दा पनि बढी अन्तराल व्यतीत भइसके पनि जीवेन्द्र दाइले मलाई आजसम्म ‘कवि’ सम्बोधनबाहेक अन्य केही प्रयोग गर्नुभएको छैन । ‘कविज्यू, कता हुनुहुन्छ ?’ एक दिन फोनमा त्यही चिरपरिचित स्वर सुनियो । ‘दाइ म अनामनगरमा...
म राजनीतिमा नभए पनि यो न सोच्नुस्, ‘म खुराफाती होइन ।’ खुराफातमा राजनीतिज्ञहरुले मलाई शायदै भेट्टाउन सक्लान, तर उनीहरुको खुराफात र मेरो यस दिमागी दौडधुपमा तात्विक भिन्नता छ भन्ने तपाईले तल पढ्दै जाँदा स्वतः बुझ्दै जानेमा म निश्चिन्त छु । मनमा एउटा वि...
पृथ्वी हामी सबैको घर, निश्चय पनि चार आना जग्गामा बनेको घरभित्र रहेको १०×१२ को कोठाबाट हेर्दा म पृथ्वीको विशालता बारे कुनै पनि शब्द र अभिव्यञ्जनाले बयान/बखान गर्न सक्दिनँ । नापीशास्त्र र गणितको ज्ञान भएको भए अथवा म ‘प्रोफेशनल’ लेखक भएको भए चारआना ...
एक जना साथी दुखेसो पोख्दै हुनुहुन्थ्यो । संचय कोषबाट तीन लाख झिकेर एउटा हाइड्रोपावर कम्पनीको शेयर किनेको थिएँ । म त डुबें, न त्यो कम्पनीले उत्पादन नै गर्न सक्यो, न शेयरको ‘भ्याल्यू’ नै राख्न सक्यो । शेयर र आदि यावतका ‘इकोनोमी’ बारे मेरो ज्ञ...
जिवेन्द्र दाइ, तपाईको मप्रतिको विपुल स्नेहका कारण संयम र मर्यादाको यस्तो अदृश्य ‘औपचारिक स्ट्रिंग फैब्रिक’ (स्पेश फैब्रिक सरह)को महाजाल (नेट) निर्मित भइदिन्छ, जसका कारण म आफ्ना मूल भावना वा विचार व्यक्त गर्न प्रायः असमर्थ हुने गर्छु । तपाईंसँग मेरा चिन्तनक...
