जेठको टन्टलापुुर घाम र बेला न कुबेला परिरहने झरी । पानी र घाम राम्रोसँग नओत्ने सानो पाल । पालमुनि विद्यार्थीहरुको अनसन । अनसनको आज सोह्रौँ दिन । अनसनमा ज्वरो रुवाखोकी र झाडापखालाको डर । अनसनमा ऐक्यबद्धता जनाउन हजारौँ मानिस आइसके । तर अनसनले न त्रिवि सेवाका कर्मचा...

नेपालमा गणतन्त्र त्यसै र सजिलै आएको होइन । जन्मनेबित्तिकै जनताको टाउकोमा गिर खेल्न पाउने, वंशमा आधारित निरङ्कुश शाही शासन सत्तालाई इतिहासको रछ्यानमा मिल्काउनका लागि नेपाली जनताले समयका विभिन्न कालखण्डमा बलिदानी सङ्घर्षहरू गरेको, गर्नुपरेको लामो रक्तिम इतिहास छ । राजतन्...

बालबालिकाको पहिलो विद्यालय भनेकै घर हो । त्यसपछि मात्र अरू शैक्षिक संस्था, शिक्षक अगाडि आउँछन् । एउटा बच्चा विद्यालय गएन तर घरमा राम्रो वातावरण पायो भने राम्रो व्यक्ति बन्न सक्छ तर घरबिनाको बच्चाले विद्यालय पाउँदैमा सफल हुन्छ भन्ने छैन । हामीले बालबालिकालाई सिर्जनशील बन्न ...

‘निराशावादी व्यक्ति हरेक अवसरमा समस्या देख्छ तर आशावादी व्यक्ति भने हरेक समस्यामा अवसर देख्छ ।’ बेलायती पूर्वप्रधानमन्त्री विन्सिटर्न चर्चिलको यो भनाइ झट्ट सुन्दा राम्रो लागे पनि आदर्श जस्तो लाग्छ तर कतिपय मान्छेले भने आफ्ना जीवनका समस्यासँग जुधेर ती समस्यालाई अवसर...

वैशाख लागेसँगै विगतका वर्षझैँ यो वर्ष पनि भर्ना अभियान सञ्चालन गरियो । ‘हाम्रो नगर हाम्रो गाउँ, सबै बालबालिकालाई विद्यालय पुर्याऊँ’ भन्ने नारासहित यो वर्षको भर्ना अभियान सुरु गरिएको थियो । सरकारले दुई चरणमा भर्ना अभियान कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ । शिक्ष...

संविधानमा राज्यका सबै निकायमा दलितलाई समानुपातिक प्रतिनिधित्व गरिने भनेर लेखियता पनि व्यवहारमा भने कमै मात्र देखिएको छ । राज्य आफै त्यसको पालना गरेको पाइँदैन । दलित आन्दोलनलाई नेपालमा भए गरिएका आन्दोलनहरुमध्येकै जेठो आन्दोलन हो भनिन्छ तर समावेशीकरणमा त्यो आन्दोलन कह...

दीनानाथ शर्मा नेकपाका बौद्धिक तथा अध्ययनशील नेता मानिन्छन् । आफ्नो विचार स्पष्टसँग राख्ने नेता लामो समय शिक्षण पेसामा संलग्न रहे । २०६८ सालमा बाबुराम भट्टराईको मन्त्रीमण्डलमा तत्कालीन माओवादीका तर्फबाट शिक्षा मन्त्री भएका थिए । देशको बदलिँदो संरचनामा शिक्षा प्रणाली, सम...

हरिसिद्धि र एल कारखानाका कर्मचारी र मजदुरले नियमानुसार पाउनुपर्ने तलबभत्ता, सञ्चय कोष लगायतका सुविधा ३ वर्षभन्दा बढी समयदेखि सञ्चालक समितिले रोकेको भन्दै आन्दोलन थालेका छन् । (कान्तिपुर, असार ८ प्रसान्त माली ) विशेषगरी चैत्र महिनापछि बैशाखको पहिलो सातासम्मको चियाला...

यही बिहीबार दिउँसो लगभग २ बजेको हुँदो हो । जात्राबारे जिज्ञासा लिएर म पुलचोक (दमकल चोक) पुगेकी थिएँ । त्यहाँको दृश्य सानोतिनो मेला जस्तै थियो वा भनुँ श्रम शिविर चलिरहेको थियो । १२, १५ वर्षका बालकदेखि ८० वर्षका मानिसहरू पनि काममा व्यस्त देखिन्थे । कतै पाका उमेरकाल...

कुनै बेला मणिका लागि आन्दोलन नै सबै थोक थियो । मणि अर्थात् २३, २४ वर्षका, मझौला कदका, तिखो बोली भएका युवक । उनी भन्थे, ‘आन्दोलन समग्र शासित वर्गको हो र मुक्तिको सपना सजााउने जति सबैको हो ।’ त्यतिखेर सडक कविका रूपमा मणिको अर्काे परिचय बनेको थियो ।...

भर्खर मात्र केही विवाद र समस्याका बीच एसईई परीक्षा सम्पन्न भयो । एसईईसम्मको शिक्षालाई आधारभूत शिक्षाका रूपमा हेरिने हुनाले अबको रोजाइले विद्यार्थीको भविष्य तय गर्नेछ । विद्यार्थीले आफ्नो रुचि र क्षमताको सही पहिचान गर्न सके मात्र अघिल्लो बाटो सहज बन्नेछ । तर अधिकांश विद्यार्थ...

काठमाडौं–हरेक शैक्षिक सत्रको सुरुवातसँगै निजी तथा आवासीय विद्यालयको शुल्कसम्बन्धी आरोप प्रत्यारोप सुरु हुन्छ । अभिभावक तथा विद्यार्थी सङ्गठनले निजी विद्यालयले मनपरी शुल्क लिने गरेको आरोप लगाउने गरेका छन् भने निजी विद्यालय सञ्चालकले चाहिँ सरकारी मापदण्डभित्र रहेर शु...

करिब तीन वर्षअघि पत्रकारितामा सक्रिय साहित्यकार घनश्याम खड्काको उपन्यास ‘निर्वाण’ पढेकी थिएँ । साथीहरुको सिफारिसपछि मैले उक्त पुस्तक आफैले किनेर पढेकी थिएँ । उपन्यासको विषयवस्तुले मलाई सुरुमै तान्यो । ‘निर्वाण’मा लेखकले प्रमुख पात्र मोनिकाला...

द्वन्द्वात्मक भौतिकवादको सिद्धान्तमा आस्था राखेर लेखनकर्ममा होमिएका लेखकहरुको संयुक्त मोर्चा प्रगतिशील लेखक सङ्घ (प्रलेस)मा नयाँ बहस उठेको छ । प्रलेसले आफ्नो परम्परागत शाख र प्रतिष्ठा (लिगेसी) जोगाउन नसकेको र क्रमशः ओरालो यात्रामा रहेको भन्दै एकथरी लेखकहरुले वैकल्पिक सङ्गठन ...

पत्रकारिता होस् या प्रगतिशील साहित्य लेखन, दुवै क्षेत्रमा गहिरो पकड र ख्याति कमाएका सिद्धहस्त व्यक्तित्वको नाम हो– नारायण ढकाल । विगत लामो समयदेखि प्रगतिशील लेखक सङ्घ (प्रलेस)मा क्रियाशील ढकालले एघारौँ राष्ट्रिय सम्मेलनको पूर्वसन्ध्यामा उक्त संस्थाभित्र देखापरेका विग्रह र...

केही समय अगाडिसम्म एसएलसी परीक्षालाई आइरन गेट भनेर भनिन्थ्यो । अहिले एसएलसी परीक्षाको नाम फेरेर एसईई भएसँगै परीक्षाफलको प्रकाशन अक्षराङ्कन (ग्रेडिङ) प्रणालीबाट सुरु गरिएको छ । यससँगै आइरन गेटवाला अवधारणा केही मात्रमा फेरिएको भए पनि पूर्ण रूपमा हटिसकेको भने छैन । यस...

कुनै जमानामा पत्रकारितामा रमेका, तत्कालीन चर्चित मासिकहरु नवयुवा र मूल्यांकनमा लेखनकर्मलाई अगाडि बढाएका विकास बस्नेत एक कुशल फोटोग्राफर हुन् । विशेषतः वन्यजन्तुहरुको फोटोग्राफीमा दक्षता हासिल गरेका तथा त्यसैमा रमेका बस्नेतसँग रातोपाटीका लागि सुनिता न्यौपानेले गरेको क...

नेपाली रङ्गमञ्चको इतिहास हेर्ने हो भने राणाकालभन्दा अगाडिदेखिको परम्परा रहेको पाउन सकिन्छ । त्यसै समयदेखि नै कलाकारलाई प्रशिक्षण दिनेकै लागि कलाकेन्द्रहरू स्थापना भइसकेको कलाकर्मी तथा जानकारहरू बताउँछन् । पङ्कज चित्रकार जस्ता अग्रज कलाकारले धुलिखेल तथा छेउछाउका क्षेत्रमा ...

काठमाडौं–नेपाली समाजमा सबैभन्दा बढी वहिष्करण र उत्पीडनमा परेको समुदाय दलित समुदाय भएको बताइन्छ ।  त्यसभित्र पनि महिला अझ बढी उत्पीडनमा छन् ।  सामाजिक रुपमा मात्रै होइन राजनीतिक रुपमा पनि दलित महिलालाई वहिष्करणमा पारिएको छ । यद्यपि, नेपालको राजन...

जातीय भेदभाव र छुवाछुत अनि रंगभेदका घटना आजको भोलि रातारात जन्मेको समस्या होइन । यो संसारभरि नै युगीन समस्याको रुपमा चल्दै आएको, मानवतामाथि नै कलंकको रुपमा स्थापित समस्या हो । नेपालकै सन्दर्भमा कुरा गर्दा पनि जाति तथा रंगभेद ऐतिहासिक कालदेखि नै चल्दै आइरहेको पाइ...

  विश्व खुसी दिवस (२० मार्च)को अवसरमा वेस्टन सर्च इन्स्टिच्यूट अफ पोजेटिभ साइन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकारी डा. रामचन्द्र लामिछानेसँग रातोपाटीका सुनिता न्यौपानेले गरेको खुसी संवाद खुसीलाई कसरी परिभाषित गर्नुहुन्छ ? खुसी आफ्नो चाहनासँग सम्बन्धित हुन्छ । ...

हाम्रो समाजमा औपचारिक अध्ययनलाई श्रम बजारसँग जोडेर हेर्ने गरिन्छ । तत्काल आय आर्जन गर्न सकिने विषयमा अभिभावक र विद्यार्थीको रुचि देखिन्छ । समाजसँग प्रत्यक्ष जोडिएको र दीर्घकालीन महत्त्व जोडिएको मानविकी, राजनीति तथा शिक्षा सङ्कायतर्फ विद्यार्थीको रुचि ओरालो लाग्दै जानु चिन्ताक...

विश्वका धेरै मुलुकमा पछिल्ला समय भएका परिवर्तनका निर्णायक भूमिका कि विद्यार्थीले गरेका छन् कि त मजदुरले । नेपालमा २००७ सालको आन्दोलनमा विद्यार्थीको भूमिका खास उल्लेखनीय रहेन । त्यतिखेर नेपालमा स्कुल र कलेजको सङ्ख्या तेहेरो अङ्क पार गर्ने थिएनन्  । विद्यार्थी सङ्ख्या कम...

विश्वलाई ऐतिहासिक द्वन्द्वात्मक भौतिकवादी दृष्टिकोणबाट हेर्ने र सोही आधारमा बदल्ने दर्शनका प्रवर्तक कार्ल मार्क्सको मृत्यु भएको पनि आज अर्थात मार्च १४ मा एक सय पैँतिस वर्ष पुगेको छ । आजको मितिसम्म पनि उनको पक्ष र विपक्षमा विश्व नै बहसमा तानिएको तथ्यले पनि उनको दर्शनको दीर्घकाल...

पछिल्ला केही वर्षयता नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसको चर्चा परिचर्चा ह्वात्तै बढेको छ । यसै दिवसको अवसर पारेर महिला हिंसाविरोधी लम्बे अभियान सञ्चालन गरिँदै आएको छ । मार्च ८ लाई नेपालमा पनि अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसकै रूपमा मनाउन सुरु गरिएको त बीपी कोइर...