अटल बिहारी बाजपेयीः जसले हारेको बाजी पनि जित्थे
राम बहादुर राय /बीबीसी
सन् १९६३ मे को कुरा हो । मैले पहिलो पटक अटल बिहारी बाजपेयीलाई सुनेको थिएँ । पंडित दिनदयाल उपाध्याय जौनपुरबाट लोकसभाको चुनाव लडिरहेका थिए ।
त्यतिबेला चार उपचुनाव भइरहेको थियो । वडोदराबाट मिनु मसानी चुनाव लडिरहेका थिए, अमरोहाबाट जेबी कृपलानी र फर्रुखाबादबाट डा. राम मनोहर लोहिया चुनावी मैदानमा उत्रिएका थिए ।
जौनपुरको सभामा मैले बाजपेयीलाई पहिलो पटक सुनें । बाजपेयीले मानिसहरुलाई आफ्नो सभामा हसाउँथे र भावनामा बगाउँथे पनि ।
यो नै उनको भाषको अद्भूत कला थियो र उनले यो कला आफ्ना बुवाबाट हाँसिल गरेका थिए । बाजपेयीको भाषणमा हाँसो, भावना र मुद्दा उठान हुने गर्दथ्यो ।
बाजपेयी कुनै पर्चाबिना नै भाषण गर्दथे र मुद्दालाई सही समयमा सटिक तरिकाले प्रस्तुत गर्दथे । उनको सभामा हरेक विचारधाराका मानिसहरु उनलाई सुन्न आउँथे ।
अटल बिहारीको व्यक्तित्वको प्रभाव नै त्यस्तो थियो जसले हारेको बाजी पनि जित्थे । उनी चुनावका बेला जहाँ पनि जान्थे, त्यहाँ समर्थनको ग्राफ उनको भाषण पनि ह्वात्तै बढ्ने गर्दथ्यो ।
उनको कुराले उनलाई बनायो राष्ट्रिय नेताः
लोकसभामा चाहे अयोध्याको मामला वा अविश्वास प्रस्तावको मामला होस्, पूरा संसदले उनलाई ध्यानपूर्वक सुन्दथे ।
विपक्षी सांसदले उनलाई यसकारण पनि सुन्दथे किनभने उनी भारतीय जनता पार्टीका नेता भएता पनि थुप्रै पटक उनको कुरा राष्ट्र हितमा हुन्थ्यो र पार्टी लाइन बाहिर हुने गर्दथ्यो ।
यही कारणले उनलाई कुनै विशेष पार्टीको नेता नभई राष्ट्रिय नेता मानिन्थ्यो ।
अयोध्या मामला पछि अटल बिहारी बाजपेयीले लोकसभामा जुन भाषण दिए, त्यो सायद अटल विहारी बाजपेयीले मात्र दिन सक्थे । उनले भनेका थिए, ‘जो व्यक्ति बाबरी मस्जिदलाई ढलाउन संलग्न भए उनीहरुले अगाडि आएर जिम्मेवारी लिनुपर्छ ।’
यो यस्तो कुरा थियो जुन भाजपाका अन्य कुनै पनि नेताले भन्न सक्दैनथे र यो कुरा उनले दबिएको आवाजमा भनेका थिएनन् ।
शब्दको वाणः
उनी लोकसभाको भाषणमा थुप्रै पटक यस्ता शब्द प्रयोग गर्दथे जसलाई अरु व्यक्तिले बुझ्न सक्दैनथे ।
एकपटक सिपिआईका केही नेता लोकसभामा उनको विरोध गरिरहेका थिए । उनी बोलिरहेका बेला उनको आलोचना गरिरहेका थिए । त्यतिबेला उनले भनेका थिए, ‘जो मित्र हाम्रो भाषणको विरोध गरिरहेका छन् उनीहरु शाखामृगको भूमिकामा छन् ।’
त्यतिबेला शाखामृगको अर्थ कसैलाई पनि थाहा भएन । केही बेर पछि प्रकाश बीर शास्त्रीले शाखामृगको अर्थ ‘बाँदर’ हो भन्ने जानकारी दिए । त्यसपछि विपक्षी भड्किए ।
उनको भाषणको विषय निराश भएपनि उनले त्यसलाई रोचक बनाइदिन्थे र हाँसीहाँसी मानिसहरुलाई सम्झाइदिन्थे ।
विषय यदि पेचिलो भए उनले कसैको चर्चित भनाईलाई उद्धृत गर्दै त्यसलाई सरल बनाइदिन्थे ।
संसदमा पहिलो भाषण र त्यसको छापः
सन् १९५७ मा पहिलो पटक अटल चुनाव जितेर संसद पुगेका थिए । त्यतिबेला जवाहरलाल नेहरु प्रधानमन्त्री थिए । उनी नयाँ सांसदलाई बोल्ने मौका दिन्थे र उनीहरुलाई निकै ध्यानपूर्वक सुन्थे पनि ।
जब उनले पहिलो पटक बाजपेयीको भाषण सुने, उनी निकै प्रभावित भए । नेहरुले उनलाई देशको भावी प्रधानमन्त्री भनेका थिए ।
सांसदको भूमिकामा उनले दुई कुरालाई महत्व दिएका थिए । पहिलो, उनी संसदमा संसदीय मर्यादालाई पालना गर्दै बोल्दथे र दोस्रो आचरण ।
यही कारणले उनको राजनीतिक जीवनभरी कसैले पनि उनको कुरामा आपत्ति जनाएनन् र उनको क्रियाकलापले कुनै पनि हंगामा निम्त्याएनन् ।
समकालीन नेतामा उनको स्थान?
समकानीन नेतामा वक्ताको रुपमा उनको स्थान भिन्न थियो । त्यतिबेला जनसंघमा केही उत्कृष्ट वक्ता थिए जस्तै जगन्नाथ राव जोशी, प्रकाश वीर शास्त्री । तर जनताको माया लिने कला अटल बिहारी बाजपेयीसँग मात्र थियो ।
सन् १९८० मा जब भाजपाको पहिलो राष्ट्रिय अधिवेशन मुम्बईमा भइरहेको थियो र मंचमा एमसी छागला थिए । उनले अधिवेशनपछि दुई कुरा भने । पहिलो – उनले भाजपामा कांग्रेसको विकल्प देखिरहेका छन् र दोस्रो – अटल बिहारी बाजपेयीमा प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना ।
इन्दिरालाई व्यंग हानेर दिए जवाफः
सन् १९७१ मा एक सभामा इन्दिरा गान्धीले आजकाल उनलाई हिटलरसँग तुलना गरिरहेको बताए । एक दिन उनले इन्दिरालाई आफ्नो तुलना किन हिटलरसँग गरेको भनेर प्रश्न सोधे ।
तब इन्दिरा गान्धीले जवाफ दिइन्, ‘तपाईं हात उठाइउठाई सभामा बाल्नुहुन्छ त्यसकारण म तपाईंको तुलना नाजीसँग गर्छु ।’
यसमा बाजपेयीले टिप्पणी गरे र मानिसहरु पेट मिचिमिचि हाँसे । उनले भनेका थिए, ‘इन्दिराजी, के म तपाईंले झैं खुट्टा उठाईउठाई भाषण गरुँ ।’
यो उनको व्यंग्यको तरिका थियो । यस्तै व्यंग्यले उनको भाषण रोचक बनाउथ्यो । उनको भाषण निकै रोचक भइकन पनि गम्भीर विषयमा केन्द्रीत हुन्थे, चिन्ता हुने गर्दथ्यो जुन कुनै पनि राष्ट्रिय नेताको भाषणमा हुनुपर्छ ।
(बीबीसी संवाददाता अभिमन्यु कुमार साहासँगको कुराकानीमा आधारित)
खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया
भर्खरै
-
गृह जिल्लामै ओलीको निर्देशन पालना भएन, सहमतिको नाममा निर्वाचन कार्यतालिका सारियो
-
सहसचिव शर्माको नेतृत्वमा बजेटको मस्यौदा लेखन समिति गठन
-
द्रुतमार्गको सट्टाभर्ना बापत सेनाले वृक्षरोपण गरेको जग्गामा व्यक्तिको दाबी
-
रोमाञ्चक खेलमा आयरल्यान्ड ‘ए’ ले नेपाल ‘ए’ लाई २१ रनले हरायो
-
फौजदारी न्यायको प्रभावकारिता बिना न्याय प्रणाली सुदृढ बन्न सक्दैन: प्रधानन्यायाधीश श्रेष्ठ
-
सङ्घीयता प्रतिवेदनका सुझाव कार्यान्वयन गर्न निर्देशन