विभिन्न समृद्ध संस्कृतिका फूलबगैँचा रहिआएको नेपाल आर्थिक क्षेत्रमा गरीब हुँदा पनि संस्कृतिका क्षेत्रमा समृद्ध छ । धनी छ । नयाँ वर्षका क्षेत्रमा पनि त्यत्तिकै समृद्ध छ । यहाँ वर्षभरीमा अनेकौं  नयाँ वर्षहरु आउँछन् । हरेक नयाँ वर्षका आफ्ना आफ्ना सांस्कृतिक रीतिरिवाज, परम्पर...

 हामीकहाँ अहिले सरकारी पहलमा सजधजका साथ वृहत् समृद्धिपुराण लागेको छ । देशी विदेशी श्रोता उपश्रोताहरु जुटेका छन् । मुलुक जात्रामय बनेको छ । समृद्धिपुराणका  वाचक उपवाचकहरु विभिन्न मन्चहरुमा देखिन्छन्, सुनिन्छन् । जो मन्चहरुमा देखिन्छन्, सुनिन्छन् ती एक से एक समृ...

(१) कुम्भकर्णको भुँडी । पुराना रामायणहरुमा कुम्भकर्णका भुँडीको विस्तृत चर्चा गरिएको पढ्न पाइन्छ । वेला वेला लङ्काको राजकीय सभामा रावण पनि भन्थ्यो, भुँडी हुनु त हाम्रो भाइ कुम्भकर्णको जस्तो हुनु । उसको भुँडीमा के छैन ? स्वर्गको नन्दन बन, ऐरावत हात्ती, उच्चैःश्रवा घोडा, पहेँ...

अन्तोन चेखबको एउटा कथा छ बाजी । यस कथामा एक चन्चलाश्री सम्पत्तिको धनी र अर्को अकिन्चनजस्तो गरीव समेत गरी दुई साथी पात्र छन् । एक दिन कुरै कुरामा धनी पात्रले गरीब पात्रसँग ठट्टैठट्टामा बाजी राख्दै भन्छ, ल तिमी १५ वर्ष जेल बस म तिमीलाई मेरो भएभरको सम्पत्ति सवै सर्लक्कै दिन्छु...

सुखसमृद्धिका नाराले गगन गुन्जित हुँदासम्म पनि कथापुराणकै वरिपरि घुम्न पर्नु हामी जनताका निमित्त आफ्नै बुद्धि, विचार र क्रियाशीलतालाई व्यङ्ग्य गर्नु बराबर बनेको छ । अनुमान त अनेकौं हुन सक्छन् तर बाटो हिँड्दा ठेस नलागी लडिँदैन । ठेस लाग्नुमा बाटो मात्र कारण हुँदैन आँखा र ...

नेपालका कतिपय राजनेताहरुले भनेको सुनिएको छ, राजनीति गर्नेहरुका लागि साहित्यको केहीे काम छैन । गीतसङ्गीतको काम छैन । कुनै उपयोगिता नै छैन ? यसतर्पm हाम्रो कुनै चासो नै छैन । चासो लिन हामीसित फुर्सत् पनि त छैन । यसो भन्दाभन्दै पनि राजनीतिले साहित्यलाई नसहेको, साहि...

आजसम्म हामी नेपाली उन्नति प्रगतिमा पछाडि पर्नुमा खास कारण के हो ? विगतमा हामै्र बराबर अवस्थामा रहेका कति मुलुक अहिले विकासले झकिझकाउ छन् । हामी झन् झन् गरीब, झन् झन् मगन्ते, झन् झन् पराश्रित, झन् झन् थर्कमान किन ? विगत एक शताब्दी त मुलुकमा जहानिया शासन रह्यो, त्यसपछिको दश ...

‘सुखी नेपाली समृद्ध नेपाल !’ बडो सुन्दर शब्दविधान हो ।     वर्तमान नेपाल सरकारले यसलाई प्रगतिको आफ्नो लक्ष्य बताएको छ । प्रधानमन्त्री केपी ओली आफ्नो भाषणमा यो शब्दावली पाठ गर्न कहिल्यै छुटाउनुहुन्न । जसरी एकथरी व्राह्मणहरु प्रतिदिन खाना खानुअघि...

  गाउँबस्तीका भुक्तभोगीहरु भन्छन् दुई बथान ब्वाँसाका बीच घमासान लडाइँ पर्यो भने अदना गाईहरुलाई सजिलोे हुन्छ । तिनीहरु सुरक्षित रहन सक्छन् ।  हुन पनि जङ्गलराजमा कहिलेकाहीँ समानधर्मी हिंस्रकहरुका बीच घम्साघम्सी पर्दा तिनका लक्षित शिकारहरुले उम्कन पाउने सम्भावन...

जनताका आँखामा कलङ्क बनिसक्दा पनि निर्लज्ज बनेर अझै शान दिन सक्नु सामन्तहरुको थप विशेषता हो । जुन विशेषता हामीले रुपान्तरणकारी भनिएका जनआन्दोलनपछिका शासक गिरीजाप्रसाद कोइराला र  शेरबहादुर देउवाका गणहरुमा पटक–पटक देखिआयौँ । अहिले नेकपा नामधारी पार्टी...

वर्षौंअगाडिको कुरा हो । नदीकिनारको हाम्रो गाउँमा पल्ला गाउँतिरबाट दगुर्दै आएको एउटा बहुलाहा कुकुर गौंडा उक्लन खोज्दा नदीको एउटा दहमा खसेछ । बहुलाहा कुकुर यसै त पानीबाट डराउने, त्यसमा पनि पानीमै खसेपछि धेरै सलबलाएछ । त्यहीँ नजिकै माछा मारिरहेका एक जना माझी दाइल...

“संस्कार संस्कृतिबाट जुन स्वभाव बन्छ, खास मौकामा अरु सबै गुणलाई उछिनेर त्यही स्वभाव अगाडि आउँछ ।” –परम्परागत नीतिशास्त्र “प्रकृति वलवती छन् प्रेरणा यो फजूलै ।”  –विद्व्च्छिरोमणि कुलचन्द्र गौतम   १)अहिले वाइडब...

विश्वसाहित्यको इतिहासमा महाकवि कालीदास एक चर्चित नाम हो । इतिहासकारहरुले उनको समय इशाको छैटौं शताव्दी मानेका छन् । उनका काव्य महाकाव्यहरुको अनुशीलन गर्ने कतिपय विद्वान्हरुले महाकवि कालिदासको जन्म र हुर्काइ नेपालमा भएको हुनसक्ने अनुमान पनि गरेका छन् । कालीदासको जी...

हाम्रो गाउँघरमा एउटा पुरानो कथा प्रचलित छ । न्याय अन्यायका सन्दर्भमा कुरा चल्दा मानिसहरु प्रायः यो कथा सम्झन्छन् । कथा महाभारतकालीन हो । हिजो आज गाउँबस्तीका घर घरमा यो कथा चलेको छ । मानिसहरु पिरो अमिलो भएर यो कथा भन्छन्, सुन्छन् । कथा यस्तो छ :— “आ...

१) ‘नेकपामा राम्रा मान्छे पनि छन् ।’ एक जना वयोवृद्ध बुद्धिजीवी साथी, जसको जीवनका अधिकांश वर्षहरु कम्युनिष्ट पार्टीमै काम गरेर बिते, वषौंसम्म एउटा कम्युनिष्ट पार्टीको कार्यवाहक नेतृत्वमै पनि हुनुहुन्थ्यो, एक पटक कुरैकुरामा उहाँले भन्नुभयो, ‘नेकपामा असल...

                                                             १) सत्ता महात्म्य      ...

१) “सरकारलाई सोधौं भने सिंहदरबारभित्र बस्छ । त्यहाँ पस्न पाइँदैन । सरकार भर्खरै तीन दिन त कालीमाटीको सोल्टी होटलमा पनि बसेछ । त्यहाँ पनि हामीजस्ता सर्वसाधारणले पस्न सकिने कुरा भएन ।  नेपालको यो अहिलेको सरकार कसको सरकार ? कसका लागि बनेको सरकार ? मनम...

मानव समाजमा कृतज्ञता प्रवुद्ध संस्कृतिको उपज हो । लोकतन्त्र तथा लोकतान्त्रिक विकासका लागि त यो अपरिहार्य आवश्यकता नै हो ।  मानिसमा कृतज्ञता सुन्दर अलङ्कार हो । पशुहरुमा पनि कृतज्ञता त हुन्छ त्यो शब्द र व्यवहारको विशिष्टतामा व्यक्त हुँदैन ।  जस्तै कुकुर तथा घ...

 १) एउटा उदाहरणबाट कुरा सुरु गरौं । शेरबहादुर देउवा गृहमन्त्री हुँदादेखि नै जनदमनका क्षेत्रमा ख्याति कमाएका व्यक्ति हुन् ।  ०४७ को दशकमा प्रम हुँदा सांसद किनबेचमा पनि उनले ख्याति कमाएका हुन् । तत्कालीन संसदीय लोकतन्त्र किस्तीमा राखेर राजा ज्ञानेन्द्रलाई टक्र्...

नेपालको राजनीतिक, भाषिक, जनजातीय लगायत विभिन्न फाँटको स्थितिबोध एवम् सांस्कृतिक अभियानका क्षेत्रमा आफ्नो छुट्टै इतिहास निर्माण गर्न सफल सरल, सुबोध, लोकप्रिय नेता पद्मरत्न तुलाधरको असामयिक निधनले धेरैलाई स्तब्ध बनायो । यसपालीको भिन्तुना यात्रा नै खल्लो भयो ।  भयङ्...