यसै हप्ताको कुरा हो । गाउँ गएको थिएँ । गाउँनजिकै एउटा ढिस्कामा उभिएर हेरेँ, कपाल खुइलिएको, ठाउँ ठाउँ खटिरा आएको, बुढो टाउको जस्तो देखिएको थियो गाउँ । गाउमाँ पहिलेको सोन्दर्य र हरियाली कतै थिएन । घरहरु बुढाबुढीलाई भान्छा र ओछ्यान जुटाइदिएर टामाटुमी थिए ।...

दक्षिणी छिमेकीबाट दिनोदिन नेपालको सिमाना मिचिँदा नेपाली राजनेताहरु किन बोल्दैनन् ? सरकार किन बोल्दैन ? सीमाक्षेत्रमा र छिमेकी मुलुकभित्रै पनि समय समयमा नेपालीहरु लुटिँदा कुटिँदा नेपालका राजनेताहरु किन बोल्दैनन् ? सरकार किन बोल्दैन ? छिमेकी मुलुकले विना सूचना र अ...

रामायणका परम्परागत  लेखकहरुले दशरथदरबारकी दासी बिचरी मन्थरालाई कैकयीको मनोविज्ञान भाँडेर रामलाई वनवास पठाउने षड्यन्त्रकारी महिलाका रुपमा चित्रण  गरे । पछिका सन्त लेखक तुलसीदासलाई भने यो प्रसङ्ग त्यति चित्त बुझ्दो दो लागेन । उनले आफ्नो मानस रामायणमा मन्थराला...

राणाकालीन पुराना साहू सामन्तका नीति र प्रवृत्तिका कुरा हुन् । त्यसताका विशेषतः लेकाली पहाडी भेगमा वरपर गाउँबस्तीका साहूहरुले ऐलानी जमीन थुप्रै थुप्रै ओगट्थे र आफ्ना चौपाया चराउने र गोठ राख्ने खर्क बनाउँथे । खर्कमा गाइ बाख्रा भेडाको रेखदेख गर्नका लागि आवश्यक गोठालाहरु ...

 सर्टिफिकेटलाई आम नेपाली जनजिब्रोले ‘साठीपिकेट’ भन्छ । गाउँ गाउँमा विद्यालय पुगेपछि ‘साठीपिकेट’ शब्द अहिले सामान्य जनजीवनको बोलीचालीमा घुलमिल भइसकेको छ । पहिले नेपाली जनजिब्रोले क्लासलाई किलाँस पनि भन्थ्यो । आठ क्लास पढेपछि मिडिलपा...

मानिसहरु आक्रोशित किन हुन्छन् ? आक्रोश के हो ? कुण्ठा के हो ? अनि निम्छरो भन्नाले के बुझ्नुपर्छ ? के आक्रोश, कुण्ठा र निम्छरा जस्ता शव्दहरु कुनै प्रश्नका विशेषण हुन सक्छन् ? यी विशेषण लगाइदिएपछि प्रश्न कसैका अगाडि कस्तो भएर उभिन्छ ? हिजो आज मेरा मनमा प्रायः यिनै कुरा खेलि नै...

“सोधेर हेर्नुस् — कमाराहरुलाई मालिकको ‘लात्तीदान’ पनि ‘शान’जस्तो लाग्छ । मलिक हुनुको ‘पहिचान’जस्तो लाग्छ । कति यस्ता कमाराहरु आज पनि छन् नेपालमा जसलाई — सत्तासीनहरुको सवारीले जनताको बाटो छेकिनु पनि &ls...

 वर्षौंअघिको कुरा हो । त्यसताका अहिलेको जस्तो हवाइयात्रा प्रचलनमा आएको थिएन । समुद्रपार मुलुकहरुको यात्रा गर्नुपर्दा पानीजहाजबाट गरिन्थ्यो ।  एक पटक एक जना नाम चलेको भारतेली स्वामीबाबा आफ्ना दुई जना चेलाका साथ बेलायत यात्रामा निस्केका थिए । मध्य दिनको समय...

‘ती दिन थिए, गए यी दिन आएका छन् पहिले तिनले धपाए अहिले यिनले चपाएका छन् ।’ हामी जनताका लागि त लिसो पासो, पासो लिसो नै हो । मानौं भोका कागका अगाडि बेल पाकेको छ । लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नामको विकासे बेल । बेल पौष्टिक हुन्छ । यो औषधीय गुणयुक्त ...

“राष्टपतिको एक उडानले नागरिकका २०० उडान अस्तव्यस्त । दिनभरी नै उडान प्रभावित ।” शुक्रबार राजधानीबाट प्रकाशित एउटा खबरकागतको मुख्य खबरको ठुला—अक्षरे शीर्षक थियो यो । शीर्षक पढ्दै मैले महाभारतका एक जब्बर पात्र भीमसेन सम्भेmँ । भीमसेनका पाखुरामा हजार ह...

विभिन्न समृद्ध संस्कृतिका फूलबगैँचा रहिआएको नेपाल आर्थिक क्षेत्रमा गरीब हुँदा पनि संस्कृतिका क्षेत्रमा समृद्ध छ । धनी छ । नयाँ वर्षका क्षेत्रमा पनि त्यत्तिकै समृद्ध छ । यहाँ वर्षभरीमा अनेकौं  नयाँ वर्षहरु आउँछन् । हरेक नयाँ वर्षका आफ्ना आफ्ना सांस्कृतिक रीतिरिवाज, परम्पर...

 हामीकहाँ अहिले सरकारी पहलमा सजधजका साथ वृहत् समृद्धिपुराण लागेको छ । देशी विदेशी श्रोता उपश्रोताहरु जुटेका छन् । मुलुक जात्रामय बनेको छ । समृद्धिपुराणका  वाचक उपवाचकहरु विभिन्न मन्चहरुमा देखिन्छन्, सुनिन्छन् । जो मन्चहरुमा देखिन्छन्, सुनिन्छन् ती एक से एक समृ...

(१) कुम्भकर्णको भुँडी । पुराना रामायणहरुमा कुम्भकर्णका भुँडीको विस्तृत चर्चा गरिएको पढ्न पाइन्छ । वेला वेला लङ्काको राजकीय सभामा रावण पनि भन्थ्यो, भुँडी हुनु त हाम्रो भाइ कुम्भकर्णको जस्तो हुनु । उसको भुँडीमा के छैन ? स्वर्गको नन्दन बन, ऐरावत हात्ती, उच्चैःश्रवा घोडा, पहेँ...

अन्तोन चेखबको एउटा कथा छ बाजी । यस कथामा एक चन्चलाश्री सम्पत्तिको धनी र अर्को अकिन्चनजस्तो गरीव समेत गरी दुई साथी पात्र छन् । एक दिन कुरै कुरामा धनी पात्रले गरीब पात्रसँग ठट्टैठट्टामा बाजी राख्दै भन्छ, ल तिमी १५ वर्ष जेल बस म तिमीलाई मेरो भएभरको सम्पत्ति सवै सर्लक्कै दिन्छु...

सुखसमृद्धिका नाराले गगन गुन्जित हुँदासम्म पनि कथापुराणकै वरिपरि घुम्न पर्नु हामी जनताका निमित्त आफ्नै बुद्धि, विचार र क्रियाशीलतालाई व्यङ्ग्य गर्नु बराबर बनेको छ । अनुमान त अनेकौं हुन सक्छन् तर बाटो हिँड्दा ठेस नलागी लडिँदैन । ठेस लाग्नुमा बाटो मात्र कारण हुँदैन आँखा र ...

नेपालका कतिपय राजनेताहरुले भनेको सुनिएको छ, राजनीति गर्नेहरुका लागि साहित्यको केहीे काम छैन । गीतसङ्गीतको काम छैन । कुनै उपयोगिता नै छैन ? यसतर्पm हाम्रो कुनै चासो नै छैन । चासो लिन हामीसित फुर्सत् पनि त छैन । यसो भन्दाभन्दै पनि राजनीतिले साहित्यलाई नसहेको, साहि...

आजसम्म हामी नेपाली उन्नति प्रगतिमा पछाडि पर्नुमा खास कारण के हो ? विगतमा हामै्र बराबर अवस्थामा रहेका कति मुलुक अहिले विकासले झकिझकाउ छन् । हामी झन् झन् गरीब, झन् झन् मगन्ते, झन् झन् पराश्रित, झन् झन् थर्कमान किन ? विगत एक शताब्दी त मुलुकमा जहानिया शासन रह्यो, त्यसपछिको दश ...

‘सुखी नेपाली समृद्ध नेपाल !’ बडो सुन्दर शब्दविधान हो ।     वर्तमान नेपाल सरकारले यसलाई प्रगतिको आफ्नो लक्ष्य बताएको छ । प्रधानमन्त्री केपी ओली आफ्नो भाषणमा यो शब्दावली पाठ गर्न कहिल्यै छुटाउनुहुन्न । जसरी एकथरी व्राह्मणहरु प्रतिदिन खाना खानुअघि...

  गाउँबस्तीका भुक्तभोगीहरु भन्छन् दुई बथान ब्वाँसाका बीच घमासान लडाइँ पर्यो भने अदना गाईहरुलाई सजिलोे हुन्छ । तिनीहरु सुरक्षित रहन सक्छन् ।  हुन पनि जङ्गलराजमा कहिलेकाहीँ समानधर्मी हिंस्रकहरुका बीच घम्साघम्सी पर्दा तिनका लक्षित शिकारहरुले उम्कन पाउने सम्भावन...

जनताका आँखामा कलङ्क बनिसक्दा पनि निर्लज्ज बनेर अझै शान दिन सक्नु सामन्तहरुको थप विशेषता हो । जुन विशेषता हामीले रुपान्तरणकारी भनिएका जनआन्दोलनपछिका शासक गिरीजाप्रसाद कोइराला र  शेरबहादुर देउवाका गणहरुमा पटक–पटक देखिआयौँ । अहिले नेकपा नामधारी पार्टी...